Lệ Chi Hận Sử (12)

Chương 12

Hội Đình Nhâm Tuất

Nay nhắc lại mùa thi Tân Dậu (57)
Ngày thi Hương để dấu muôn đời
Sĩ phu huyện phủ khắp nơi
(1100) Tranh tài gắng sức góp thời tạo danh

Bảy năm qua, học hành chờ đợi (58)
Mùa thu nầy phấn khởi tranh đua
Chỉ mong mưa gió thuận mùa
Căng buồm, lướt sóng, thuyền đưa đến bờ

Đường rộng mở đón chờ sĩ tử
Chịu thiệt thòi, phụ nữ giả trai
Mong sao tỏ được chí tài
Để so hiểu biết, để xoay cuộc cờ

Ai biết được trước thơ cùng phú
Gái hay trai dùng chữ hơn người
Cớ sao phải chịu thiệt thòi ?
Tại sao cố giữ suốt đời độc tôn ?

Trước khí thế quốc hồn quốc túy
Bốn trăm người tích lủy tài danh
Cử nhân giấc mộng đạt thành (59)
Đường mây còn đợi còn dành năm sau

Cành mai thắm đón chào xuân đến
Bao vợ hiền trìu mến tiễn đưa
Chỏng lều che nắng che mưa
(1120) Trên đường tấp nập theo mùa Hội thi

Xuân Nhâm Tuất đến kỳ khoa cử
Thật tưng bừng sĩ tử khắp nơi
Ngày vui của một kiếp người
Mong sao để tiếng muôn đời tài danh

Đổ về nẻo kinh thành hội tụ
Xe dập dìu tài tử giai nhân
Hoa khoe hương sắc vô ngần
Sĩ phu trau chuốt mấy vần thơ hay

Một bãi đất rộng dài ngàn thước
Lều chõng giăng kẻ trước người sau
Trường thi trong lối ngăn rào
Thí sinh cô đọng ý trào văn tuôn

Ngồi chòm hỏm, nằm luôn dưới đất
Cố khơi ra ý bật lời bay
Trăm năm mấy dịp thử tài
Mấy phen chờ đợi một ngày vinh quang

Kỳ thứ nhứt luận bàn kinh nghĩa
Trong Tứ thư rút tỉa điều hay (60)
Trên ba trăm chữ trọn bài
(1140) Kết tròn đạo lý, góp đầy nghĩa nhân

Vừa kết thúc được phần thứ nhứt
Ban chấm thi tổ chức kỳ hai
Chiếu, chế, biểu, đủ ba bài
Văn chương lưu loát thử tài kỳ ba

Ai xuất sắc tài hoa nổi bật
Sẽ hiện ra ở nấc thang nầy
Một bài thi phú hăng say
Cỗ kim, cận đại tùy tài xét suy

Thơ Đường luật có quy có tắc
Phải gọn gàn xếp đặt căn nguyên
Văn lưu như nước đưa thuyền
Như mây theo gió đến miền thiên thai

Nhìn Tiên nữ gót hài uyển chuyển
Trông sáo diều bay lượn trên không
Tâm tư hòa khúc tơ đồng
Dư âm trầm bổng xuôi dòng thời gian

Nguyễn Gia Linh

(57) Năm Tân Dậu (1441) thi Hương
(58) Kỳ thi Hương lần trước được tổ chức năm 1434
(59) Đổ cao trong kỳ thi Hương, được bằng Cử nhân, còn thấp hơn đậu Tú Tài
(60) Tứ Thư gồm Đại học, Trung Dung, Luận ngữ và Mạnh Tử