Tác giả: Đinh Kim Chung
(Chuyển thể Đường thi 36 kế trong Binh pháp Tôn Tử)
Kế thứ nhất:
MAN THIÊN QUÁ HẢI
(Giấu trời qua biển)
Man thiên quá hải kế nan đào
Chọn tối đi tìm những ánh sao
Mạnh Đức(1) mưu ngờ tên bắn bỏ
Hầu Gia(2) meo bẫy cỏ thu vào
Đau vì mạng tuyệt luồn hung khí
Sướng bởi thân toàn hứng đại đao
Dịch lý cao dày luôn áp dụng
Hàng trăm lĩnh vực rất dồi dào.
Chú thích:
(1): Tào Tháo.
(2): Gia Cát Lượng.
Kế thứ 2:
VÂY NGỤY CỨU TRIỆU
Vây trời cứu biển chính là đây
Chiến quốc Xuân Thu dụng cách này
Phía Ngụy Bàng Quyên thì kế dở
Bên Tề Tôn Tẫn lại mưu hay
Ồn ào đất khách xua quân phạt
Lặng lẽ quê hương giải trận bày
Khi đã dụng binh cần đảm lược
May thì thắng lợi mới về tay.
Kế thứ 3:
TÁ ĐAO SÁT NHÂN
(Mượn đao giết người)
Mượn đao kẻ khác giết quân thù
Tam quốc muôn đời đã tạc thu
Mạnh Đức gian hùng giăng kế quỷ
Nễ Hành bướng bỉnh chuốc đời ngu
Chơi trò giả dối mèo chê chuột
Diễn xiếc điêu ngoa trộm nhớ tù
Hậu thế ghi lời trong đáy ruột
Mượn đao kẻ khác giết quân thù
Kế thứ 4:
DĨ DẬT ĐÃI LAO
(Lấy nhàn đối mệt)
Đãi lao dĩ dật kế cao tày
Đối mệt đem nhàn có thực hay
Ngụy dụng Kỳ Sơn xa chiến đánh(1)
Ngô dùng Xích Bích hỏa công bày(2)
Âm thầm lặn xuống sâu lòng đất
Lặng lẽ bay về tít chỏm mây
Vạn thuở con người khi áp dụng
Ghi tâm khắc cốt ấy mưu này
Chú thích:
(1), (2): Tư Mã Ý ngăn Gia Cát Lượng ở Kỳ Sơn, Chu Du phóng hỏa tại Xích Bích.
Kế thứ 5:
SẤN HỎA ĐẢ KIẾP
(Lợi dụng cháy nhà mà đánh cướp)
Ăn tàn lụy đóm kế thâm sâu
Tạo cháy mà hôi của kẻ giàu
Chiến bại bên Tào lui Xích Bích
Tranh hùng phía Bị tiến Kinh Châu
Nhà tan cửa nát muôn đời tủi
Máu chảy đầu rơi vạn kiếp sầu
Thế thái nhân tình luôn hỗn độn
Ăn tàn lụy đóm kế thâm sâu
Kế thứ 6:
DƯƠNG ĐÔNG KÍCH TÂY
(Dương oai phía Đông, công kích phía Tây)
Bố trận trăm tầng vạn lớp chia
Che tai bị mắt rõ chưa kìa
Nhìn qua trước mặt là hư đấy
Ngắm kỹ sau đầu lại thực kia
Nếu Bắc Vân Trường đao thép vẫy
Thì Nam Cát Lượng quạt lông chìa
Hoa Dung lối hẻm bao mờ mịt
Bố trận trăm tầng vạn lớp chia
Kế thứ 7:
VÔ TRUNG SINH HỮU
( Không có mà làm thành có)
Hư mà như thực, có thành không
Bởi lẽ vào sâu mới rõ lòng
Chế Tấn đây Phù bay hóa lặn
Kìm Tần đó Tạ thủ thành công
Phong thanh hạc lệ vàng xen đỏ
Thảo mộc giai binh trắng lẫn hồng
Mượn tổ sinh nhờ cho nở trứng
Hư mà như thực, có thành không
Kế thứ 8:
ÁM ĐỘ TRẦN THƯƠNG
Ám độ Trần Thương kế diệu huyền
Tranh hùng Hán Sở nỗi truân chuyên
Trung Nguyên Hạng Vũ chưa lùi hậu
Đất Thục Lưu Bang đã chặn tiền
Giấu lính vùi trong đường sạn đạo
Lùa quân trốn giữa lối bưng biền
Từ đây đã mở ra triều đại
Ám độ Trần Thương kế diệu huyền.
Kế thứ 9:
CÁCH NGẠN QUAN HỎA
(Đứng cách bờ để xem lửa cháy)
Muôn đời tự diễn biến là đây
Điển cố ngày xưa đã tỏ bày
Tọa trước bên Tào chưa lột xác
Ngồi sau phía Thiệu đã phanh thây
Trong lòng địch ắt sinh tranh lắm
Giữa trận thù luôn khiến loạn đầy
Hiểu tỏ tâm người đâu tốn sức
Muôn đời tự diễn biến là đây.
Kế thứ 10:
TIỂU LÝ TÀNG ĐAO
(Cười nụ giấu dao)
Mưu dầy lập kín tựa như không
Tiểu lý tàng đao nhất định phòng
Dọa kẻ xiêu hồn triều Lý Phủ (1)
Đe người lạc phách trướng Huyền Tông (2)
Tâm xà giữa dạ đừng mong đến
Khẩu Phật trên mồm chớ cậy trông
Bởi lẽ nhân tình luôn ác hiểm
Thì đâu phải trái dễ soi lòng
Kế thứ 11:
LÝ ĐẠI ĐÀO CƯƠNG
(Lý chết thay đào)
Lý đại đào cương đã tỏ rằng
Thương đào mận chết lợi còn chăng!
Bên Tàu Họ Tháo sinh hai tóc(1)
Phía Việt Lê Lai chết một vầng(2)
Bởi nếu cha đi thì chú đến
Do thì chị ngã ắt em nâng
Bầu tròn bí ống chung giàn vậy
Nghĩa nặng tình sâu chớ lộn vầng.
(1): Tào Tháo chém tóc để thay cho chém đầu.
(2): Lê Lai chết thay cho Lê Lợi.
Kế thứ 12:
THUẬN THỦ KHIÊN DƯƠNG
(Tiện tay dắt dê)
Thuận thủ khiên dương sách lược bày
Ôm ngàn rủi kiếm một điều may
Lưu Chương bạc nhược cầu mưu nhỏ
Cát Lượng anh minh lập kế dày
Hữu ý trăm lần chưa tới chỗ
Vô tình một khắc đã vào tay
Thiên thời địa lợi cần thông hiểu
Bịt mắt đi đêm chết có ngày.
Kế thứ 13:
ĐẢ THẢO KINH XÀ
(Đánh cỏ động rắn)
Đả thảo kinh xà quỷ kế thôi
Bẻ măng mượn gió lõm thay lồi
Ngụy Diên mạo hiểm nguy nào tới
Cát Lượng cầu toàn lợi vẫn trôi
Đả hổ đe ruồi nên chọn lối
Rung cây dọa khỉ chớ quên lời
Ngàn năm đúc kết câu thành bại
Đả thảo kinh xà quỷ kế thôi
Kế thứ 14:
TÁ THI HOÀN HỒN
(Mượn xác qui hồn)
Mượn xác qui hồn lúc hiểm nguy
Mồm đây dạ đó phải so bì
Bên Tào đúng đắn do Hội Ngải
Phía Bị sai lầm bởi Khương Duy
Sướng bận mưu thành tim mãi nhớ
Buồn hôm kế bại óc luôn ghì
Mang voi cõng rắn muôn đời tội
Mượn xác qui hồn lúc hiểm nguy
Kế thứ 15:
ĐIỆU HỔ LY SƠN
(Dụ hổ rời núi)
Điệu hổ ly sơn sách lược bàn
Lôi hùm xuống núi dễ gì gian
Đầy mưu hổ dụ khôn này Đức
Cạn kế hang rời dại ấy Nhan
Núi hẻm chui luồn không hẳn dễ
Hang sâu ẩn nấp có đâu toàn
Người thua kẻ thắng do bày kế
Điệu hổ ly sơn sách lược bàn
Kế thứ 16:
DỤC CẦM CỐ TÚNG
(Muốn bắt phải thả)
Dục cầm cố túng quả mưu mô
Săn sắt thả rồi phải bắt rô
Mạnh Hoạch bao lần qui lại phản
Hầu Gia mấy bận thả rồi vồ
Im hơi lặng tiếng vì đơn lẻ
Khuấy đục buông cần bởi thế cô
Thu phục lòng người đâu phải dễ
Dục cầm cố túng quả mưu mô
Kế thứ 17:
PHAO CHUYÊN DẪN NGỌC
(Tung gạch hứng ngọc)
Phao chuyên dẫn ngọc hứng tung vào
Điển cố thời Đường tỏ xiết bao
Họ Triệu hay từ ngu giấu diếm
Nhà Thường kém ngữ giỏi khơi mào(*)
Gieo nhân gặt quả cần ghi khắc
Theo đóm ăn tàn phải tránh lao
Ngẫm thấy nên từ bi hỉ xả
Phao chuyên dẫn ngọc hứng tung vào
Kế thứ 18:
CẦM TẶC CẦM VƯƠNG
(Dẹp giặc phải bắt chúa giặc)
Dẹp tặc cầm vương ấy kế lừa
Xoay vần cái sự thắng và thua
Phù Sai háo sắc suy tàn cũ
Câu Tiễn báo thù khởi sắc xưa
Ảm đạm hoài nghe câu bán chúa
Âu sầu mãi kể chuyện buôn vua
Khi dùng phải biết mềm như lụa
Dẹp tặc cầm vương ấy kế lừa
Kế thứ 19:
PHỦ ĐỂ TRỪU TÂN
(Rút củi đáy nồi)
Phủ để trừu tân dịch quẻ hào
Đáy nồi bớt lửa nước còn cao
Liễu Thăng lập kế đưa binh viện
Lê Lợi bày mưu cấm lính vào
Giấu xác vô hình như biển lớn
Khoe hình hữu ảnh tựa ngàn sao
Trên chồi dưới hụt nên lựa tính
Phủ để trừu tân dịch quẻ hào
Kế thứ 20:
HỖN THỦY MẠC NGƯ
(Đục nước bắt cá)
Hỗn thủy mạc ngư vạn kiếp sầu
Khi dùng nước đục thả mồi câu
Bên Tần tướng sĩ chưa đào lũy
Phía Tấn vua tôi đã phủ đầu
Cậy lắm binh hùng ôm thất bại
Tin nhiều khí mạnh chuốc thua đau
Đồ rằng dụng kế cần linh hoạt
Hỗn thủy mạc ngư vạn kiếp sầu
Kế thứ 21:
KIM THIỀN THOÁT XÁC
(Ve sầu lột xác)
Kim thiền thoát xác ẩn mình thôi
Mạnh Đức thời Tam quốc vận rồi
Quăng áo vì thua khi kết cuộc
Cắt râu bởi bại lúc tan hồi
Bóng đổi mong cầu sai hóa đúng
Hình thay ước vọng tốt thay tồi
Con đây điển cố lưu hậu thế
Kim thiền thoát xác ẩn mình thôi
Kế thứ 22:
QUAN MÔN TRÓC TẶC
(Đóng cửa bắt giặc)
Quan môn tróc tặc lúc điêu tàn
Đóng cửa dồn thù chiến cuộc tan
Chặn hẻm Bàng Quyên đưa lính chạy
Ngăn sông Tôn Tẫn đón quân dàn
Hùm thiêng xuống núi quần như lính
Thỏ đế lên chuồng áo tựa quan
Gọi giặc hay vua do thế cuộc
Quan môn tróc tặc lúc điêu tàn
Kế thứ 23:
VIỄN GIAO CẬN CÔNG
(Xa hòa gần chiến)
Xa hòa cận chiến có và không
Doanh Chính Tần Vương đã vận dùng
Tạc dạ do gần câu chủ chiến
Ghi lòng bởi cách chữ từ công
Nhiều khi kẻ lạ còn hay óc
Lắm lúc người thân chẳng thấu lòng
Chiến lược xâu vào như chuỗi xích
Xa hòa cận chiến có và không
Kế thứ 24:
GIẢ ĐỒ PHẠT QUẮC
(Mượn đường diệt Quắc)
Giả đồ phạt Quắc lộ thông môn
Tuân Tức bày mưu tặng ngọc dồn
Cho bạc Tấn làm nhanh tưởng chậm
Lấy tiền Ngu thấy dại lầm khôn
Nhà tan bách tính kêu thảng thốt
Tộc bại người dân sợ hết hồn
Dạ hiểm lòng sâu muôn kiếp nhắc
Giả đồ phạt Quắc lộ thông môn
Kế thứ 25:
THÂU LƯƠNG HOÁN TRỤ
(Lấy rường đổi cột)
Thâu lương hoán trụ kế cao dày
Hoán đổi quay vòng dở biến hay
Câu Tiễn hai đường nuôi chí ấy
Phù Sai một hướng dưỡng tâm này
Thay kèo chịu đựng lời ghi dạ
Đổi cột âm thầm đá giấu tay
Lược sách ngày nay còn áp dụng
Thâu lương hoán trụ kế cao dày
Kế thứ 26:
CHỈ TANG MẠ HÒE
(Chỉ cây dâu mắng cây hòe)
Dâu nhìn hòe mắng đích là đâu?
Muốn nọ làm kia thật dãi dầu
Tào Tháo lập mưu lừa đổ tội
Họ Vương sập kế chém bay đầu
Rung cây dọa khỉ bao người mộng
Mượn gió bẻ măng lắm kẻ cầu
Mục đích là do đời bóp nặn
Dâu nhìn hòe mắng đích là đâu?
Kế thứ 27:
GIẢ SI BẤT ĐIÊN
(Giả ngu không điên)
Khôn mà giả dại mới cao tay
Nhà Tống ngày xưa dụng kế này
Địch(1) đã bày mưu vờ sợ hãi
Cao (2) còn trúng kế thật chua cay
Cưa sừng dối phận to thành bé
Cạo tóc lừa thân mỏng hóa dày
Ngẫm nghĩ nhân tình điên đảo vậy
Khôn mà giả dại mới cao tay
Kế thứ 28:
THƯỢNG ỐC TRỪU THÊ
(Lên lầu rút thang)
Thượng ốc trừu thê ấy kế tà
Gian tình dối nghĩa mới sinh ra
Qua cầu rút ván cùng như vậy
Đổi trắng thay đen cũng thế mà
Bởi lẽ lòng thay thành quỷ dữ
Vì rằng dạ đổi hóa yêu ma
Người ngay hiểm độc thì nên tránh
Thượng ốc trừu thê ấy kế tà
Kế thứ 29:
THỤ THƯỢNG KHAI HOA
( Trên cây hoa nở)
Thụ thượng khai hoa kế đã dàn
Mây mù lấp phủ kín giang san
Bàng Quyên đảo ảnh bên Yên hợp
Tôn Tẫn lộn hình phía Ngụy tan
Bởi tiếc rơi sầu mong đất tặng
Do buồn nhỏ lệ ước trời ban
Ngày sau thuở trước nào ai đặng
Thụ thượng khai hoa kế đã dàn
Kế thứ 30:
PHẢN KHÁCH VI CHỦ
(Từ khách thành chủ)
Từ khách dần dà hóa chủ ngay
Vai hòa chỗ đổi mấy người hay
Hầu Uyên nhẹ dạ mưu chưa tỏ
Pháp Chính thâm sâu kế đã tày
Cũng bởi mưu ma trùm đáy dạ
Nên là chước quỷ nắm đầu tay
Ác ma thần thánh cần phân biệt
Để mãi tạc ghi kế hiểm này
Kế thứ 31:
MỸ NHÂN KẾ
Dẫu đẹp khuynh thành chớ dấn thân
Anh hùng đắm đuối khổ thần dân
Tây Thi lộng lẫy Phù Sai thích
Đát Kỷ lung linh Đế Trụ cần
Bại nước vì say mê sắc tửu
Tan nhà bởi đắm đuối tình nhân
Thiên binh vạn mã thua nhân ngãi
Dẫu đẹp khuynh thành chớ dấn thân
Kế thứ 32:
KHÔNG THÀNH KẾ
Không thành kế ấy tạo nghi âm
Khác lạ vì thăng bỗng hóa trầm
Ý sợ thừa quân mang nản chí
Gia lừa thiếu lính giả bình tâm
Đa nghi đã nhận nhiều sai sót
Độc đoán còn thu những lỗi lầm
Lấy thắng từ thua luôn ảo diệu
Không thành kế ấy tạo nghi âm
Kế thứ 33:
PHẢN GIÁN KẾ
Gián điệp trong lòng địch hóa ta
Khôn ngoan áp dụng ngược thôi mà
Chu Du trước biến tiên thành quỷ
Tưởng Cán sau nhầm bụt hóa ma
Bởi mãi mơ hồ nên dạ xấu
Vì luôn ảo tưởng mới tâm tà
Hai mang phản gián đều như thế
Đúng đắn sai lầm kết sẽ ra
Kế thứ 34:
KHỔ NHỤC KẾ
Đày thân khổ nhục kế như là
Chuốc hận cho mình để hại ta
Câu Tiễn bắt heo buồn nợ nước
Phù Sai giữ cọp đắng thù nhà
Căm hờn mấy bận không nhìn thấy
Uất hận bao lần chẳng ngộ ra
Muốn được sao còn e ngại mất
Dùng khi bất đắc dĩ thôi mà
Kế thứ 35:
LIÊN HOÀN KẾ
Liên hoàn kế nối lại cùng nhau
Lúc trước vừa dùng lại vẫn sau
Oán chuốc Điêu Thuyền muôn kiếp giận
Thù ôm Lã Bố vạn năm sầu
Quay vòng mắt xích như trời thẳm
Đảo lộn dây chuyền tựa biển sâu
Sách lược lưu truyền cho hậu thế
Liên hoàn kế nối lại cùng nhau
Kế thứ 36:
TẨU VI THƯỢNG SÁCH
(Trốn là thượng sách)
Thượng sách chuồn nhanh kế đã bày
Vì ba sáu chước, độc chiêu này
Khi thua chóng phải tìm đường vút
Lúc bại mau là dẫn lối bay
Tạc dạ trời cao không nản chí
Ghi lòng đất rộng chẳng bó tay
Năm châu bốn bể muôn đời thế
Thượng sách chuồn nhanh kế đã bày
Kế thứ nhất:
MAN THIÊN QUÁ HẢI
(Giấu trời qua biển)
Man thiên quá hải kế nan đào
Chọn tối đi tìm những ánh sao
Mạnh Đức(1) mưu ngờ tên bắn bỏ
Hầu Gia(2) meo bẫy cỏ thu vào
Đau vì mạng tuyệt luồn hung khí
Sướng bởi thân toàn hứng đại đao
Dịch lý cao dày luôn áp dụng
Hàng trăm lĩnh vực rất dồi dào.
Chú thích:
(1): Tào Tháo.
(2): Gia Cát Lượng.
Kế thứ 2:
VÂY NGỤY CỨU TRIỆU
Vây trời cứu biển chính là đây
Chiến quốc Xuân Thu dụng cách này
Phía Ngụy Bàng Quyên thì kế dở
Bên Tề Tôn Tẫn lại mưu hay
Ồn ào đất khách xua quân phạt
Lặng lẽ quê hương giải trận bày
Khi đã dụng binh cần đảm lược
May thì thắng lợi mới về tay.
Kế thứ 3:
TÁ ĐAO SÁT NHÂN
(Mượn đao giết người)
Mượn đao kẻ khác giết quân thù
Tam quốc muôn đời đã tạc thu
Mạnh Đức gian hùng giăng kế quỷ
Nễ Hành bướng bỉnh chuốc đời ngu
Chơi trò giả dối mèo chê chuột
Diễn xiếc điêu ngoa trộm nhớ tù
Hậu thế ghi lời trong đáy ruột
Mượn đao kẻ khác giết quân thù
Kế thứ 4:
DĨ DẬT ĐÃI LAO
(Lấy nhàn đối mệt)
Đãi lao dĩ dật kế cao tày
Đối mệt đem nhàn có thực hay
Ngụy dụng Kỳ Sơn xa chiến đánh(1)
Ngô dùng Xích Bích hỏa công bày(2)
Âm thầm lặn xuống sâu lòng đất
Lặng lẽ bay về tít chỏm mây
Vạn thuở con người khi áp dụng
Ghi tâm khắc cốt ấy mưu này
Chú thích:
(1), (2): Tư Mã Ý ngăn Gia Cát Lượng ở Kỳ Sơn, Chu Du phóng hỏa tại Xích Bích.
Kế thứ 5:
SẤN HỎA ĐẢ KIẾP
(Lợi dụng cháy nhà mà đánh cướp)
Ăn tàn lụy đóm kế thâm sâu
Tạo cháy mà hôi của kẻ giàu
Chiến bại bên Tào lui Xích Bích
Tranh hùng phía Bị tiến Kinh Châu
Nhà tan cửa nát muôn đời tủi
Máu chảy đầu rơi vạn kiếp sầu
Thế thái nhân tình luôn hỗn độn
Ăn tàn lụy đóm kế thâm sâu
Kế thứ 6:
DƯƠNG ĐÔNG KÍCH TÂY
(Dương oai phía Đông, công kích phía Tây)
Bố trận trăm tầng vạn lớp chia
Che tai bị mắt rõ chưa kìa
Nhìn qua trước mặt là hư đấy
Ngắm kỹ sau đầu lại thực kia
Nếu Bắc Vân Trường đao thép vẫy
Thì Nam Cát Lượng quạt lông chìa
Hoa Dung lối hẻm bao mờ mịt
Bố trận trăm tầng vạn lớp chia
Kế thứ 7:
VÔ TRUNG SINH HỮU
( Không có mà làm thành có)
Hư mà như thực, có thành không
Bởi lẽ vào sâu mới rõ lòng
Chế Tấn đây Phù bay hóa lặn
Kìm Tần đó Tạ thủ thành công
Phong thanh hạc lệ vàng xen đỏ
Thảo mộc giai binh trắng lẫn hồng
Mượn tổ sinh nhờ cho nở trứng
Hư mà như thực, có thành không
Kế thứ 8:
ÁM ĐỘ TRẦN THƯƠNG
Ám độ Trần Thương kế diệu huyền
Tranh hùng Hán Sở nỗi truân chuyên
Trung Nguyên Hạng Vũ chưa lùi hậu
Đất Thục Lưu Bang đã chặn tiền
Giấu lính vùi trong đường sạn đạo
Lùa quân trốn giữa lối bưng biền
Từ đây đã mở ra triều đại
Ám độ Trần Thương kế diệu huyền.
Kế thứ 9:
CÁCH NGẠN QUAN HỎA
(Đứng cách bờ để xem lửa cháy)
Muôn đời tự diễn biến là đây
Điển cố ngày xưa đã tỏ bày
Tọa trước bên Tào chưa lột xác
Ngồi sau phía Thiệu đã phanh thây
Trong lòng địch ắt sinh tranh lắm
Giữa trận thù luôn khiến loạn đầy
Hiểu tỏ tâm người đâu tốn sức
Muôn đời tự diễn biến là đây.
Kế thứ 10:
TIỂU LÝ TÀNG ĐAO
(Cười nụ giấu dao)
Mưu dầy lập kín tựa như không
Tiểu lý tàng đao nhất định phòng
Dọa kẻ xiêu hồn triều Lý Phủ (1)
Đe người lạc phách trướng Huyền Tông (2)
Tâm xà giữa dạ đừng mong đến
Khẩu Phật trên mồm chớ cậy trông
Bởi lẽ nhân tình luôn ác hiểm
Thì đâu phải trái dễ soi lòng
Kế thứ 11:
LÝ ĐẠI ĐÀO CƯƠNG
(Lý chết thay đào)
Lý đại đào cương đã tỏ rằng
Thương đào mận chết lợi còn chăng!
Bên Tàu Họ Tháo sinh hai tóc(1)
Phía Việt Lê Lai chết một vầng(2)
Bởi nếu cha đi thì chú đến
Do thì chị ngã ắt em nâng
Bầu tròn bí ống chung giàn vậy
Nghĩa nặng tình sâu chớ lộn vầng.
(1): Tào Tháo chém tóc để thay cho chém đầu.
(2): Lê Lai chết thay cho Lê Lợi.
Kế thứ 12:
THUẬN THỦ KHIÊN DƯƠNG
(Tiện tay dắt dê)
Thuận thủ khiên dương sách lược bày
Ôm ngàn rủi kiếm một điều may
Lưu Chương bạc nhược cầu mưu nhỏ
Cát Lượng anh minh lập kế dày
Hữu ý trăm lần chưa tới chỗ
Vô tình một khắc đã vào tay
Thiên thời địa lợi cần thông hiểu
Bịt mắt đi đêm chết có ngày.
Kế thứ 13:
ĐẢ THẢO KINH XÀ
(Đánh cỏ động rắn)
Đả thảo kinh xà quỷ kế thôi
Bẻ măng mượn gió lõm thay lồi
Ngụy Diên mạo hiểm nguy nào tới
Cát Lượng cầu toàn lợi vẫn trôi
Đả hổ đe ruồi nên chọn lối
Rung cây dọa khỉ chớ quên lời
Ngàn năm đúc kết câu thành bại
Đả thảo kinh xà quỷ kế thôi
Kế thứ 14:
TÁ THI HOÀN HỒN
(Mượn xác qui hồn)
Mượn xác qui hồn lúc hiểm nguy
Mồm đây dạ đó phải so bì
Bên Tào đúng đắn do Hội Ngải
Phía Bị sai lầm bởi Khương Duy
Sướng bận mưu thành tim mãi nhớ
Buồn hôm kế bại óc luôn ghì
Mang voi cõng rắn muôn đời tội
Mượn xác qui hồn lúc hiểm nguy
Kế thứ 15:
ĐIỆU HỔ LY SƠN
(Dụ hổ rời núi)
Điệu hổ ly sơn sách lược bàn
Lôi hùm xuống núi dễ gì gian
Đầy mưu hổ dụ khôn này Đức
Cạn kế hang rời dại ấy Nhan
Núi hẻm chui luồn không hẳn dễ
Hang sâu ẩn nấp có đâu toàn
Người thua kẻ thắng do bày kế
Điệu hổ ly sơn sách lược bàn
Kế thứ 16:
DỤC CẦM CỐ TÚNG
(Muốn bắt phải thả)
Dục cầm cố túng quả mưu mô
Săn sắt thả rồi phải bắt rô
Mạnh Hoạch bao lần qui lại phản
Hầu Gia mấy bận thả rồi vồ
Im hơi lặng tiếng vì đơn lẻ
Khuấy đục buông cần bởi thế cô
Thu phục lòng người đâu phải dễ
Dục cầm cố túng quả mưu mô
Kế thứ 17:
PHAO CHUYÊN DẪN NGỌC
(Tung gạch hứng ngọc)
Phao chuyên dẫn ngọc hứng tung vào
Điển cố thời Đường tỏ xiết bao
Họ Triệu hay từ ngu giấu diếm
Nhà Thường kém ngữ giỏi khơi mào(*)
Gieo nhân gặt quả cần ghi khắc
Theo đóm ăn tàn phải tránh lao
Ngẫm thấy nên từ bi hỉ xả
Phao chuyên dẫn ngọc hứng tung vào
Kế thứ 18:
CẦM TẶC CẦM VƯƠNG
(Dẹp giặc phải bắt chúa giặc)
Dẹp tặc cầm vương ấy kế lừa
Xoay vần cái sự thắng và thua
Phù Sai háo sắc suy tàn cũ
Câu Tiễn báo thù khởi sắc xưa
Ảm đạm hoài nghe câu bán chúa
Âu sầu mãi kể chuyện buôn vua
Khi dùng phải biết mềm như lụa
Dẹp tặc cầm vương ấy kế lừa
Kế thứ 19:
PHỦ ĐỂ TRỪU TÂN
(Rút củi đáy nồi)
Phủ để trừu tân dịch quẻ hào
Đáy nồi bớt lửa nước còn cao
Liễu Thăng lập kế đưa binh viện
Lê Lợi bày mưu cấm lính vào
Giấu xác vô hình như biển lớn
Khoe hình hữu ảnh tựa ngàn sao
Trên chồi dưới hụt nên lựa tính
Phủ để trừu tân dịch quẻ hào
Kế thứ 20:
HỖN THỦY MẠC NGƯ
(Đục nước bắt cá)
Hỗn thủy mạc ngư vạn kiếp sầu
Khi dùng nước đục thả mồi câu
Bên Tần tướng sĩ chưa đào lũy
Phía Tấn vua tôi đã phủ đầu
Cậy lắm binh hùng ôm thất bại
Tin nhiều khí mạnh chuốc thua đau
Đồ rằng dụng kế cần linh hoạt
Hỗn thủy mạc ngư vạn kiếp sầu
Kế thứ 21:
KIM THIỀN THOÁT XÁC
(Ve sầu lột xác)
Kim thiền thoát xác ẩn mình thôi
Mạnh Đức thời Tam quốc vận rồi
Quăng áo vì thua khi kết cuộc
Cắt râu bởi bại lúc tan hồi
Bóng đổi mong cầu sai hóa đúng
Hình thay ước vọng tốt thay tồi
Con đây điển cố lưu hậu thế
Kim thiền thoát xác ẩn mình thôi
Kế thứ 22:
QUAN MÔN TRÓC TẶC
(Đóng cửa bắt giặc)
Quan môn tróc tặc lúc điêu tàn
Đóng cửa dồn thù chiến cuộc tan
Chặn hẻm Bàng Quyên đưa lính chạy
Ngăn sông Tôn Tẫn đón quân dàn
Hùm thiêng xuống núi quần như lính
Thỏ đế lên chuồng áo tựa quan
Gọi giặc hay vua do thế cuộc
Quan môn tróc tặc lúc điêu tàn
Kế thứ 23:
VIỄN GIAO CẬN CÔNG
(Xa hòa gần chiến)
Xa hòa cận chiến có và không
Doanh Chính Tần Vương đã vận dùng
Tạc dạ do gần câu chủ chiến
Ghi lòng bởi cách chữ từ công
Nhiều khi kẻ lạ còn hay óc
Lắm lúc người thân chẳng thấu lòng
Chiến lược xâu vào như chuỗi xích
Xa hòa cận chiến có và không
Kế thứ 24:
GIẢ ĐỒ PHẠT QUẮC
(Mượn đường diệt Quắc)
Giả đồ phạt Quắc lộ thông môn
Tuân Tức bày mưu tặng ngọc dồn
Cho bạc Tấn làm nhanh tưởng chậm
Lấy tiền Ngu thấy dại lầm khôn
Nhà tan bách tính kêu thảng thốt
Tộc bại người dân sợ hết hồn
Dạ hiểm lòng sâu muôn kiếp nhắc
Giả đồ phạt Quắc lộ thông môn
Kế thứ 25:
THÂU LƯƠNG HOÁN TRỤ
(Lấy rường đổi cột)
Thâu lương hoán trụ kế cao dày
Hoán đổi quay vòng dở biến hay
Câu Tiễn hai đường nuôi chí ấy
Phù Sai một hướng dưỡng tâm này
Thay kèo chịu đựng lời ghi dạ
Đổi cột âm thầm đá giấu tay
Lược sách ngày nay còn áp dụng
Thâu lương hoán trụ kế cao dày
Kế thứ 26:
CHỈ TANG MẠ HÒE
(Chỉ cây dâu mắng cây hòe)
Dâu nhìn hòe mắng đích là đâu?
Muốn nọ làm kia thật dãi dầu
Tào Tháo lập mưu lừa đổ tội
Họ Vương sập kế chém bay đầu
Rung cây dọa khỉ bao người mộng
Mượn gió bẻ măng lắm kẻ cầu
Mục đích là do đời bóp nặn
Dâu nhìn hòe mắng đích là đâu?
Kế thứ 27:
GIẢ SI BẤT ĐIÊN
(Giả ngu không điên)
Khôn mà giả dại mới cao tay
Nhà Tống ngày xưa dụng kế này
Địch(1) đã bày mưu vờ sợ hãi
Cao (2) còn trúng kế thật chua cay
Cưa sừng dối phận to thành bé
Cạo tóc lừa thân mỏng hóa dày
Ngẫm nghĩ nhân tình điên đảo vậy
Khôn mà giả dại mới cao tay
Kế thứ 28:
THƯỢNG ỐC TRỪU THÊ
(Lên lầu rút thang)
Thượng ốc trừu thê ấy kế tà
Gian tình dối nghĩa mới sinh ra
Qua cầu rút ván cùng như vậy
Đổi trắng thay đen cũng thế mà
Bởi lẽ lòng thay thành quỷ dữ
Vì rằng dạ đổi hóa yêu ma
Người ngay hiểm độc thì nên tránh
Thượng ốc trừu thê ấy kế tà
Kế thứ 29:
THỤ THƯỢNG KHAI HOA
( Trên cây hoa nở)
Thụ thượng khai hoa kế đã dàn
Mây mù lấp phủ kín giang san
Bàng Quyên đảo ảnh bên Yên hợp
Tôn Tẫn lộn hình phía Ngụy tan
Bởi tiếc rơi sầu mong đất tặng
Do buồn nhỏ lệ ước trời ban
Ngày sau thuở trước nào ai đặng
Thụ thượng khai hoa kế đã dàn
Kế thứ 30:
PHẢN KHÁCH VI CHỦ
(Từ khách thành chủ)
Từ khách dần dà hóa chủ ngay
Vai hòa chỗ đổi mấy người hay
Hầu Uyên nhẹ dạ mưu chưa tỏ
Pháp Chính thâm sâu kế đã tày
Cũng bởi mưu ma trùm đáy dạ
Nên là chước quỷ nắm đầu tay
Ác ma thần thánh cần phân biệt
Để mãi tạc ghi kế hiểm này
Kế thứ 31:
MỸ NHÂN KẾ
Dẫu đẹp khuynh thành chớ dấn thân
Anh hùng đắm đuối khổ thần dân
Tây Thi lộng lẫy Phù Sai thích
Đát Kỷ lung linh Đế Trụ cần
Bại nước vì say mê sắc tửu
Tan nhà bởi đắm đuối tình nhân
Thiên binh vạn mã thua nhân ngãi
Dẫu đẹp khuynh thành chớ dấn thân
Kế thứ 32:
KHÔNG THÀNH KẾ
Không thành kế ấy tạo nghi âm
Khác lạ vì thăng bỗng hóa trầm
Ý sợ thừa quân mang nản chí
Gia lừa thiếu lính giả bình tâm
Đa nghi đã nhận nhiều sai sót
Độc đoán còn thu những lỗi lầm
Lấy thắng từ thua luôn ảo diệu
Không thành kế ấy tạo nghi âm
Kế thứ 33:
PHẢN GIÁN KẾ
Gián điệp trong lòng địch hóa ta
Khôn ngoan áp dụng ngược thôi mà
Chu Du trước biến tiên thành quỷ
Tưởng Cán sau nhầm bụt hóa ma
Bởi mãi mơ hồ nên dạ xấu
Vì luôn ảo tưởng mới tâm tà
Hai mang phản gián đều như thế
Đúng đắn sai lầm kết sẽ ra
Kế thứ 34:
KHỔ NHỤC KẾ
Đày thân khổ nhục kế như là
Chuốc hận cho mình để hại ta
Câu Tiễn bắt heo buồn nợ nước
Phù Sai giữ cọp đắng thù nhà
Căm hờn mấy bận không nhìn thấy
Uất hận bao lần chẳng ngộ ra
Muốn được sao còn e ngại mất
Dùng khi bất đắc dĩ thôi mà
Kế thứ 35:
LIÊN HOÀN KẾ
Liên hoàn kế nối lại cùng nhau
Lúc trước vừa dùng lại vẫn sau
Oán chuốc Điêu Thuyền muôn kiếp giận
Thù ôm Lã Bố vạn năm sầu
Quay vòng mắt xích như trời thẳm
Đảo lộn dây chuyền tựa biển sâu
Sách lược lưu truyền cho hậu thế
Liên hoàn kế nối lại cùng nhau
Kế thứ 36:
TẨU VI THƯỢNG SÁCH
(Trốn là thượng sách)
Thượng sách chuồn nhanh kế đã bày
Vì ba sáu chước, độc chiêu này
Khi thua chóng phải tìm đường vút
Lúc bại mau là dẫn lối bay
Tạc dạ trời cao không nản chí
Ghi lòng đất rộng chẳng bó tay
Năm châu bốn bể muôn đời thế
Thượng sách chuồn nhanh kế đã bày