Tác giả: Trần Đức Phổ & Sara Teasdale
10 BÀI THƠ HAY CỦA SARA TEASDALE –
TRẦN ĐỨC PHỔ TUYỂN CHỌN VÀ PHỎNG DỊCH
• Sara Teasdale (1884-1933)
Sara Teasdale là một nữ thi sĩ thơ trữ tình người Mỹ, tên tuổi của bà khá nổi tiếng lúc bà còn tại thế. Bà được sinh ra trong một gia đình trung lưu tại St. Louis, Missouri (Hoa Kỳ).
Phần lớn hình ảnh trong thơ của bà là những người phụ nữ phải chịu đựng nỗi bất hạnh trong cuộc sống hoặc sự bỏ rơi của người thân. Họ cũng phải đối mặt với thực tế, với cái chết của chính mình, với sự vỡ mộng; nhưng không phải là những người hoài nghi, ủy mị và tuyệt vọng. Thơ Teasdale gắn kết vẻ đẹp đạo đức và tinh thần của con người với sự hài hòa của thế giới tự nhiên. Thơ bà sử dụng ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu, hình ảnh sinh động, và giàu cảm xúc.
Bà là một phụ nữ cực kỳ nhạy cảm, có lối sống gần như ẩn dật. Teasdale bị trầm cảm vì thất vọng trong cuộc sống hôn nhân, và bà đã tự kết liễu cuộc đời mình ở tuổi 48.
.
1. Christmas Carol
The kings they came from out the south,
All dressed in ermine fine,
They bore Him gold and chrysoprase,
And gifts of precious wine.
The shepherds came from out the north,
Their coats were brown and old,
They brought Him little new-born lambs
They had not any gold.
The wise men came from out the east,
And they were wrapped in white,
The star that led them all the way
Did glorify the night.
The angels came from heaven high,
And they were clad with wings,
And lo, they brought a joyful song
The host of heaven sings.
The kings they knocked upon the door,
The wise men entered in,
The shepherds followed after them
To hear the song begin.
The angels sang through all the night
Until the rising sun,
But little Jesus fell asleep
Before the song was done.
.
BÀI CA MỪNG GIÁNG SINH
Các vị vua đến từ phương nam
Tất cả đều mặc áo lông thú lịch lãm
Họ mang cho Ngài đá quý và vàng
Những chai rượu vang tặng phẩm
Các bác chăn cừu đến từ phương bắc,
Áo khoác của họ sắc nâu và cũ hoắc;
Mang tặng Ngài cừu non mới sinh—
Không vàng cũng chẳng bạc
Các nhà thông thái đến từ phương đông,
Mặc chiếc áo choàng màu trắng như bông
Suốt cuộc hành trình ngôi sao chỉ lối
Làm cho đêm đen trở nên sáng hồng
Các thiên thần bay xuống từ Trời
Trên mình của họ là những đôi cánh
Đã đem đến bài ca mừng vui
Chủ toạ hát lên lanh lảnh
Các vị vua gõ vào cửa
Những nhà thông thái bước vào
Các bác chăn cừu theo sau
Bài ca đã được bắt đầu
Các thiên thần ca hát suốt đêm
Cho mãi đến lúc mặt trời lên
Nhưng Chúa Hài Đồng đã ngủ
Trước khi bài ca được ngừng.
.
2 Dusk In War Time
A half-hour more and you will lean
To gather me close in the old sweet way
But oh, to the woman over the sea
Who will come at the close of day?
A half-hour more and I will hear
The key in the latch and the strong, quick tread
But oh, the woman over the sea
Waiting at dusk for one who is dead!
.
KHI TÀN CUỘC CHIẾN
Khoảnh khắc nữa thôi người về đến
Cùng tựa vai nhau mộng xưa say
Nhưng ôi, thiếu phụ bên kia biển
Ai sẽ về bên lúc cuối ngày?
Khoảnh khắc nữa thôi em sẽ nghe
Chìa tra vào ổ, bước chân quen
Nhưng ôi, thiếu phụ bên kia biển
Chờ cỗ quan tài lúc nhá nhem!
.
3. There Will Come Soft Rains
There will come soft rains and the smell of the ground,
And swallows circling with their shimmering sound;
And frogs in the pools singing at night,
And wild plum trees in tremulous white;
Robins will wear their feathery fire,
Whistling their whims on a low fence-wire;
And not one will know of the war, not one
Will care at last when it is done.
Not one would mind, neither bird nor tree,
If mankind perished utterly;
And Spring herself, when she woke at dawn
Would scarcely know that we were gone..
.
NHỮNG CƠN MƯA PHÙN SẼ ĐẾN
Sẽ có những cơn mưa phùn đổ xuống
Chim én lượn ca, và đất toả hương
Hàng cây mận nở những chùm bông trắng
Ếch trong ao ca hát suốt đêm trường
Những chú Robins màu lông như lửa
Cất cao lời bên bờ giậu véo von
Chẳng ai thèm nghĩ về chiến tranh nữa,
Cũng chẳng hề lo nó hết hay còn
Chẳng ai quan tâm, dẫu chim muông, cây cỏ
Nếu loài người toàn bộ bị diệt vong
Và một sớm khi Nàng Xuân thức dậy
Chẳng biết chi, nên Nàng chẳng đau lòng
.
4. Barter
Life has loveliness to sell,
All beautiful and splendid things,
Blue waves whitened on a cliff,
Soaring fire that sways and sings,
And children’s faces looking up
Holding wonder like a cup.
Life has loveliness to sell,
Music like a curve of gold,
Scent of pine trees in the rain,
Eyes that love you, arms that hold,
And for your spirit’s still delight,
Holy thoughts that star the night.
Spend all you have for loveliness,
Buy it and never count the cost;
For one white singing hour of peace
Count many a year of strife well lost,
And for a breath of ecstasy
Give all you have been, or could be.
.
ĐỔI CHÁC
Đời nhiều thứ đáng yêu chờ bán
Tất cả đều tráng lệ, đẹp xinh
Sóng xanh trắng xoá đầu ghềnh
Ngọn lửa nhảy múa bay lên hát hò
Gương mặt của trẻ thơ đang ngước
Chứa bao nhiêu hạnh phúc diệu kỳ
Đời nhiều thứ đáng yêu chờ bán
Âm nhạc kia cũng sánh như vàng
Trong mưa, hương những cây thông
Ánh mắt âu yếm, và vòng tay yêu
Thêm tinh thần an vui, lành mạnh
Tính thiện lương lấp lánh như sao
Mua toàn thứ đáng yêu vào
Đừng nên suy tính xu hào thiệt hơn
Chỉ một khắc tâm hồn yên ổn
Xua tan đi thương tổn vạn ngày
Và cho cuộc sống đắm say
Trao đi tất cả gia tài cũng cam.
.
5. February Twilight
I stood beside a hill
Smooth with new-laid snow,
A single star looked out
From the cold evening glow.
There was no other creature
That saw what I could see—
I stood and watched the evening star
As long as it watched me.
.
HOÀNG HÔN THÁNG HAI
Tôi đứng ngẩn ngơ cạnh quả đồi
Mượt mềm lớp tuyết mới vừa rơi
Một ngôi sao lẻ đương nhìn trộm
Trong buổi hoàng hôn giá lạnh ngời
Vắng vẻ tuyệt nhiên không bóng người
Chẳng ai nhìn thấy, mỗi mình tôi -
Lặng im đứng ngắm vì sao ấy
Lâu lắm, như là nó ngắm tôi.
.
6. May
The wind is tossing the lilacs,
The new leaves laugh in the sun,
And the petals fall on the orchard wall,
But for me the spring is done.
Beneath the apple blossoms
I go a wintry way,
For love that smiled in April
Is false to me in May.
.
THÁNG NĂM
Gió thổi đinh hương bay tứ tung
Lá non dưới nắng khẽ reo mừng
Bên tường những cánh hoa vương vãi
Mà với em thì xuân dửng dưng
Dưới gốc cành mơ đang trổ hoa
Em đi trong lạnh lẽo, nhạt nhoà
Tháng Tư hạnh phúc mùa ân ái
Rồi tháng Năm về chợt xót xa.
.
7. I Am Not Yours
I am not yours, not lost in you,
Not lost, although I long to be
Lost as a candle lit at noon,
Lost as a snowflake in the sea.
You love me, and I find you still
A spirit beautiful and bright,
Yet I am I, who long to be
Lost as a light is lost in light.
Oh plunge me deep in love—put out
My senses, leave me deaf and blind,
Swept by the tempest of your love,
A taper in a rushing wind.
.
EM KHÔNG LÀ VẬT SỞ HỮU CỦA ANH
Em không là của anh, không mất hút trong anh
Không mất hút, mặc dù em mong được thế
Mất hút như ngọn nến cháy giữa ban trưa
Mất hút như bông tuyết rơi trên bể
Anh yêu em, và em vẫn thấy
Tâm hồn anh cao đẹp, sáng ngần
Nhưng em là em, người mong muốn vậy
Được như ánh đèn mất hút giữa nắng chan
Ôi, hãy nhấn chìm em thật sâu vào tình ái
Khiến cho em tê dại, điếc và loà
Hãy cuốn em vào bão tình anh đấy
Như ngọn nến con trong trận gió vút qua.
.
8. I Shall Not Care
When I am dead and over me bright April
Shakes out her rain–drenched hair,
Though you should lean over me broken-hearted
I shall not care.
I Shall have peace, as leafy trees are peaceful
When rain bends down the boughs,
And I shall be more silent and cold-hearted
Than you are now.
.
EM CHẲNG QUAN TÂM
Khi em chết, trời tháng tư sáng lạn
Rũ tóc mưa ướt đẫm chỗ em nằm
Dẫu khi đó trái tim anh vỡ vụn
Em đâu cần quan tâm.
Em bình yên như chiếc lá yên bình
Lúc mưa đổ làm oằn cong cành nhánh
Em càng lặng im, trái tim em giá lạnh
Hơn cả anh bây giờ.
.
9. The River
I came from the sunny valleys
And sought for the open sea,
For I thought in its gray expanses
My peace would come to me.
I came at last to the ocean
And found it wild and black,
And I cried to the windless valleys,
“Be kind and take me back!”
But the thirsty tide ran inland,
And the salt waves drank of me,
And I who was fresh as the rainfall
Am bitter as the sea.
.
DÒNG SÔNG
Tôi từ thung lũng đầy nắng
Tìm về với biển dang tay
Nghĩ rằng trùng khơi lớn rộng
Sẽ cho tôi bình yên đây
Cuối cùng đã về đến biển
Thấy toàn đen tối, nộ cuồng
Tôi gào kêu nơi cố lý
Đem tôi về lại quê hương
Nhưng nước triều dâng đuổi theo
Nuốt tôi vào miệng sóng dữ
Và tôi trong lành như thể
Cơn mưa. Thành biển chát chua.
.
10. The Kiss
Before you kissed me only winds of heaven
Had kissed me, and the tenderness of rain—
Now you have come, how can I care for kisses
Like theirs again?
I sought the sea, she sent her winds to meet me,
They surged about me singing of the south—
I turned my head away to keep still holy
Your kiss upon my mouth.
And swift sweet rains of shining April weather
Found not my lips where living kisses are;
I bowed my head lest they put out my glory
As rain puts out a star.
I am my love’s and he is mine forever,
Sealed with a seal and safe forevermore—
Think you that I could let a beggar enter
Where a king stood before?
.
CÁI HÔN CỦA ANH
Khi anh chưa hôn môi em
Chỉ có mưa nhẹ, gió êm thơm vào
Bây giờ có tình anh trao
Cái hôn của chúng lẽ nào em cho?
Những làn gió biển vu vơ
Rủ rê em với điệu hò phương nam
Em quay đầu, chẳng thèm nhìn
Thiêng liêng gìn giữ nụ tình trên môi
Tháng tư ngọt lịm mưa rơi
Vẫn không chạm được đôi môi nồng nàn
Vì e nụ hôn vinh quang,
Như sao mất dấu phũ phàng dưới mưa
Mình là tình nhân muôn thu
Niêm phong với nụ hôn đầu ngàn năm
Anh hãy thử nghĩ, rằng em
Để gã hành khất ngồi lên ngai vàng?
.
Trần Đức Phổ tổng hợp, tuyển chọn từ Internet, và phỏng dịch.
______
Tham Khảo:
- All Poetry
- Poetry Foundation
- Poem Analysis
TRẦN ĐỨC PHỔ TUYỂN CHỌN VÀ PHỎNG DỊCH
• Sara Teasdale (1884-1933)
Sara Teasdale là một nữ thi sĩ thơ trữ tình người Mỹ, tên tuổi của bà khá nổi tiếng lúc bà còn tại thế. Bà được sinh ra trong một gia đình trung lưu tại St. Louis, Missouri (Hoa Kỳ).
Phần lớn hình ảnh trong thơ của bà là những người phụ nữ phải chịu đựng nỗi bất hạnh trong cuộc sống hoặc sự bỏ rơi của người thân. Họ cũng phải đối mặt với thực tế, với cái chết của chính mình, với sự vỡ mộng; nhưng không phải là những người hoài nghi, ủy mị và tuyệt vọng. Thơ Teasdale gắn kết vẻ đẹp đạo đức và tinh thần của con người với sự hài hòa của thế giới tự nhiên. Thơ bà sử dụng ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu, hình ảnh sinh động, và giàu cảm xúc.
Bà là một phụ nữ cực kỳ nhạy cảm, có lối sống gần như ẩn dật. Teasdale bị trầm cảm vì thất vọng trong cuộc sống hôn nhân, và bà đã tự kết liễu cuộc đời mình ở tuổi 48.
.
1. Christmas Carol
The kings they came from out the south,
All dressed in ermine fine,
They bore Him gold and chrysoprase,
And gifts of precious wine.
The shepherds came from out the north,
Their coats were brown and old,
They brought Him little new-born lambs
They had not any gold.
The wise men came from out the east,
And they were wrapped in white,
The star that led them all the way
Did glorify the night.
The angels came from heaven high,
And they were clad with wings,
And lo, they brought a joyful song
The host of heaven sings.
The kings they knocked upon the door,
The wise men entered in,
The shepherds followed after them
To hear the song begin.
The angels sang through all the night
Until the rising sun,
But little Jesus fell asleep
Before the song was done.
.
BÀI CA MỪNG GIÁNG SINH
Các vị vua đến từ phương nam
Tất cả đều mặc áo lông thú lịch lãm
Họ mang cho Ngài đá quý và vàng
Những chai rượu vang tặng phẩm
Các bác chăn cừu đến từ phương bắc,
Áo khoác của họ sắc nâu và cũ hoắc;
Mang tặng Ngài cừu non mới sinh—
Không vàng cũng chẳng bạc
Các nhà thông thái đến từ phương đông,
Mặc chiếc áo choàng màu trắng như bông
Suốt cuộc hành trình ngôi sao chỉ lối
Làm cho đêm đen trở nên sáng hồng
Các thiên thần bay xuống từ Trời
Trên mình của họ là những đôi cánh
Đã đem đến bài ca mừng vui
Chủ toạ hát lên lanh lảnh
Các vị vua gõ vào cửa
Những nhà thông thái bước vào
Các bác chăn cừu theo sau
Bài ca đã được bắt đầu
Các thiên thần ca hát suốt đêm
Cho mãi đến lúc mặt trời lên
Nhưng Chúa Hài Đồng đã ngủ
Trước khi bài ca được ngừng.
.
2 Dusk In War Time
A half-hour more and you will lean
To gather me close in the old sweet way
But oh, to the woman over the sea
Who will come at the close of day?
A half-hour more and I will hear
The key in the latch and the strong, quick tread
But oh, the woman over the sea
Waiting at dusk for one who is dead!
.
KHI TÀN CUỘC CHIẾN
Khoảnh khắc nữa thôi người về đến
Cùng tựa vai nhau mộng xưa say
Nhưng ôi, thiếu phụ bên kia biển
Ai sẽ về bên lúc cuối ngày?
Khoảnh khắc nữa thôi em sẽ nghe
Chìa tra vào ổ, bước chân quen
Nhưng ôi, thiếu phụ bên kia biển
Chờ cỗ quan tài lúc nhá nhem!
.
3. There Will Come Soft Rains
There will come soft rains and the smell of the ground,
And swallows circling with their shimmering sound;
And frogs in the pools singing at night,
And wild plum trees in tremulous white;
Robins will wear their feathery fire,
Whistling their whims on a low fence-wire;
And not one will know of the war, not one
Will care at last when it is done.
Not one would mind, neither bird nor tree,
If mankind perished utterly;
And Spring herself, when she woke at dawn
Would scarcely know that we were gone..
.
NHỮNG CƠN MƯA PHÙN SẼ ĐẾN
Sẽ có những cơn mưa phùn đổ xuống
Chim én lượn ca, và đất toả hương
Hàng cây mận nở những chùm bông trắng
Ếch trong ao ca hát suốt đêm trường
Những chú Robins màu lông như lửa
Cất cao lời bên bờ giậu véo von
Chẳng ai thèm nghĩ về chiến tranh nữa,
Cũng chẳng hề lo nó hết hay còn
Chẳng ai quan tâm, dẫu chim muông, cây cỏ
Nếu loài người toàn bộ bị diệt vong
Và một sớm khi Nàng Xuân thức dậy
Chẳng biết chi, nên Nàng chẳng đau lòng
.
4. Barter
Life has loveliness to sell,
All beautiful and splendid things,
Blue waves whitened on a cliff,
Soaring fire that sways and sings,
And children’s faces looking up
Holding wonder like a cup.
Life has loveliness to sell,
Music like a curve of gold,
Scent of pine trees in the rain,
Eyes that love you, arms that hold,
And for your spirit’s still delight,
Holy thoughts that star the night.
Spend all you have for loveliness,
Buy it and never count the cost;
For one white singing hour of peace
Count many a year of strife well lost,
And for a breath of ecstasy
Give all you have been, or could be.
.
ĐỔI CHÁC
Đời nhiều thứ đáng yêu chờ bán
Tất cả đều tráng lệ, đẹp xinh
Sóng xanh trắng xoá đầu ghềnh
Ngọn lửa nhảy múa bay lên hát hò
Gương mặt của trẻ thơ đang ngước
Chứa bao nhiêu hạnh phúc diệu kỳ
Đời nhiều thứ đáng yêu chờ bán
Âm nhạc kia cũng sánh như vàng
Trong mưa, hương những cây thông
Ánh mắt âu yếm, và vòng tay yêu
Thêm tinh thần an vui, lành mạnh
Tính thiện lương lấp lánh như sao
Mua toàn thứ đáng yêu vào
Đừng nên suy tính xu hào thiệt hơn
Chỉ một khắc tâm hồn yên ổn
Xua tan đi thương tổn vạn ngày
Và cho cuộc sống đắm say
Trao đi tất cả gia tài cũng cam.
.
5. February Twilight
I stood beside a hill
Smooth with new-laid snow,
A single star looked out
From the cold evening glow.
There was no other creature
That saw what I could see—
I stood and watched the evening star
As long as it watched me.
.
HOÀNG HÔN THÁNG HAI
Tôi đứng ngẩn ngơ cạnh quả đồi
Mượt mềm lớp tuyết mới vừa rơi
Một ngôi sao lẻ đương nhìn trộm
Trong buổi hoàng hôn giá lạnh ngời
Vắng vẻ tuyệt nhiên không bóng người
Chẳng ai nhìn thấy, mỗi mình tôi -
Lặng im đứng ngắm vì sao ấy
Lâu lắm, như là nó ngắm tôi.
.
6. May
The wind is tossing the lilacs,
The new leaves laugh in the sun,
And the petals fall on the orchard wall,
But for me the spring is done.
Beneath the apple blossoms
I go a wintry way,
For love that smiled in April
Is false to me in May.
.
THÁNG NĂM
Gió thổi đinh hương bay tứ tung
Lá non dưới nắng khẽ reo mừng
Bên tường những cánh hoa vương vãi
Mà với em thì xuân dửng dưng
Dưới gốc cành mơ đang trổ hoa
Em đi trong lạnh lẽo, nhạt nhoà
Tháng Tư hạnh phúc mùa ân ái
Rồi tháng Năm về chợt xót xa.
.
7. I Am Not Yours
I am not yours, not lost in you,
Not lost, although I long to be
Lost as a candle lit at noon,
Lost as a snowflake in the sea.
You love me, and I find you still
A spirit beautiful and bright,
Yet I am I, who long to be
Lost as a light is lost in light.
Oh plunge me deep in love—put out
My senses, leave me deaf and blind,
Swept by the tempest of your love,
A taper in a rushing wind.
.
EM KHÔNG LÀ VẬT SỞ HỮU CỦA ANH
Em không là của anh, không mất hút trong anh
Không mất hút, mặc dù em mong được thế
Mất hút như ngọn nến cháy giữa ban trưa
Mất hút như bông tuyết rơi trên bể
Anh yêu em, và em vẫn thấy
Tâm hồn anh cao đẹp, sáng ngần
Nhưng em là em, người mong muốn vậy
Được như ánh đèn mất hút giữa nắng chan
Ôi, hãy nhấn chìm em thật sâu vào tình ái
Khiến cho em tê dại, điếc và loà
Hãy cuốn em vào bão tình anh đấy
Như ngọn nến con trong trận gió vút qua.
.
8. I Shall Not Care
When I am dead and over me bright April
Shakes out her rain–drenched hair,
Though you should lean over me broken-hearted
I shall not care.
I Shall have peace, as leafy trees are peaceful
When rain bends down the boughs,
And I shall be more silent and cold-hearted
Than you are now.
.
EM CHẲNG QUAN TÂM
Khi em chết, trời tháng tư sáng lạn
Rũ tóc mưa ướt đẫm chỗ em nằm
Dẫu khi đó trái tim anh vỡ vụn
Em đâu cần quan tâm.
Em bình yên như chiếc lá yên bình
Lúc mưa đổ làm oằn cong cành nhánh
Em càng lặng im, trái tim em giá lạnh
Hơn cả anh bây giờ.
.
9. The River
I came from the sunny valleys
And sought for the open sea,
For I thought in its gray expanses
My peace would come to me.
I came at last to the ocean
And found it wild and black,
And I cried to the windless valleys,
“Be kind and take me back!”
But the thirsty tide ran inland,
And the salt waves drank of me,
And I who was fresh as the rainfall
Am bitter as the sea.
.
DÒNG SÔNG
Tôi từ thung lũng đầy nắng
Tìm về với biển dang tay
Nghĩ rằng trùng khơi lớn rộng
Sẽ cho tôi bình yên đây
Cuối cùng đã về đến biển
Thấy toàn đen tối, nộ cuồng
Tôi gào kêu nơi cố lý
Đem tôi về lại quê hương
Nhưng nước triều dâng đuổi theo
Nuốt tôi vào miệng sóng dữ
Và tôi trong lành như thể
Cơn mưa. Thành biển chát chua.
.
10. The Kiss
Before you kissed me only winds of heaven
Had kissed me, and the tenderness of rain—
Now you have come, how can I care for kisses
Like theirs again?
I sought the sea, she sent her winds to meet me,
They surged about me singing of the south—
I turned my head away to keep still holy
Your kiss upon my mouth.
And swift sweet rains of shining April weather
Found not my lips where living kisses are;
I bowed my head lest they put out my glory
As rain puts out a star.
I am my love’s and he is mine forever,
Sealed with a seal and safe forevermore—
Think you that I could let a beggar enter
Where a king stood before?
.
CÁI HÔN CỦA ANH
Khi anh chưa hôn môi em
Chỉ có mưa nhẹ, gió êm thơm vào
Bây giờ có tình anh trao
Cái hôn của chúng lẽ nào em cho?
Những làn gió biển vu vơ
Rủ rê em với điệu hò phương nam
Em quay đầu, chẳng thèm nhìn
Thiêng liêng gìn giữ nụ tình trên môi
Tháng tư ngọt lịm mưa rơi
Vẫn không chạm được đôi môi nồng nàn
Vì e nụ hôn vinh quang,
Như sao mất dấu phũ phàng dưới mưa
Mình là tình nhân muôn thu
Niêm phong với nụ hôn đầu ngàn năm
Anh hãy thử nghĩ, rằng em
Để gã hành khất ngồi lên ngai vàng?
.
Trần Đức Phổ tổng hợp, tuyển chọn từ Internet, và phỏng dịch.
______
Tham Khảo:
- All Poetry
- Poetry Foundation
- Poem Analysis