Tác giả: Đinh Kim Chung
CHÍ PHÈO DIỄN CA
Truyện thơ: Đinh Kim Chung
_______________________
(Chuyển thể từ tác phẩm "Chí Phèo" của nhà văn Nam Cao. Giữ nguyên nội dung tác phẩm Chí Phèo và cách sử dụng ngôn từ của nhà văn Nam Cao)
๑۩๑
Chí Phèo là một gã say
Rượu vào là chửi dù ngày hay đêm
Ông trời hắn chửi đầu tiên
Chẳng sao! Trời chẳng của riêng nhà nào!
Chửi đời! Thế cũng chả sao!
Đời là tất cả chứ nào ai riêng
Cả làng chửi tất không kiêng!
Nhưng ai cũng nghĩ hắn kiềng mình ra
Bực mình hắn chửi gấp ba
Cả người không ló đầu ra chửi mình
Đúng là phí rượu! Thiệt tình!
Hắn đâm ra oán phận mình bôn ba
Oán luôn người đẻ hắn ra!
Thế là hắn chửi cả cha của mình
Nhưng mà đời vẫn lặng thinh
Hắn đâu có biết cha sinh thế nào!
Hắn thành như thế tại sao?
Điều gì xô đẩy hắn vào oan khiên?
Làng quê Vũ Đại bình yên
Xứ đồng chiêm trũng thuộc miền Lý Nhân
Trong làng có một nông dân
Đánh lươn bằng ống nuôi thân qua ngày
Chiếc lò gạch cũ phủ cây
Một hôm anh mới qua đây hành nghề
Vô tình gặp cái thai nhi
Quấn trong váy đụp, người thì xám đen
Dù nghèo, cuộc sống bon chen
Anh ta vẫn quyết phải đem về nhà
Rồi đem cho một bà già
Vừa mù vừa góa để bà nuôi cho
Không từ con dạ, con so
Đặt tên là Chí mong cho thành người
Thời gian vẫn lững lờ trôi
Chí càng mau lớn bà thời càng lo
Thế rồi bà phải bán cho
Một ông phó cối để bo ít tiền
Ông này lại sớm quy tiên
Khiến cho Chí phải nỗi niềm bơ vơ
Sống thân cầu bất cầu bơ
Cuối cùng cũng hết tuổi thơ nhọc nhằn
Tự lo manh chiếu, tấm chăn
Tự lo cái ở, cái ăn hàng ngày
Chí từng là kẻ cao tay
Bắt phèo lợn (1) giúp cho tay Trương Điền
Tính tình hắn vốn rất hiền
Ai nhờ hắn việc hắn liền giúp ngay
Ăn, làm rồi lại ngủ say
Dân làng mới gọi là tay Chí Phèo
Cuộc đời lắm nỗi gieo neo
Chí ta cũng bởi cái nghèo mưu sanh
Đến hai mươi tuổi trưởng thành
Chí Phèo đã trở thành anh canh điền
Làm cho Bá Kiến kiếm tiền
Vốn là ông Lý ăn tiên chỉ làng
Hàng ngày công việc làng nhàng
May thay Chí có cục vàng trời cho
Đó là vóc dáng cao to
Cộng thêm sức khỏe như bò, như trâu
Nhưng mà Chí có biết đâu
Bà ba Bá Kiến từ lâu thích rồi
Hoặc là Chí cũng thích thôi
Liệu rằng Chí có no xôi, chán chè?
Chỉ hay Chí lúc ngồi hè
Lúc giường, lúc phản cặp kè bà ba
Nào là bóp cẳng cho bà
Đấm lưng, cạo gió như là lương y
Cũng từ ngày đó trở đi
Chồng bà ba mới sinh nghi Chí Phèo
Tránh sao số kiếp bồng đeo
Mưu sâu đã lập, Chí Phèo bị giam
Thời gian chừng bảy, tám năm
Chí Phèo ngồi nuốt hờn căm trong tù...
Một ngày Chí bỗng lù lù
Về quê lúc thụ án tù xong xuôi
Dáng hình trông rất khác người
Vừa đi vừa hất hàm cười câng câng (2)
Cạo đầu trọc, cạo trắng răng
Ngực phanh trạm trổ, hung hăng cực kỳ
Hôm sau đã thấy hắn đi
Rượu ta, thịt chó đến khi ngà ngà
Hắn cầm chai rượu đến nhà
Của ông Bá Kiến đề mà chửi nhau
Không hay Bá Kiến đi đâu
Bốn bà vợ đẩy đùn nhau tiếp lời
Ba con chó, một con người
Ầm ào khắp một vùng trời miền quê
Dân làng được bữa hả hê
Họ nghe Chí chửi mà phê vô cùng
Nửa điên, nửa dở, nửa khùng
Những lời đến độ tột cùng chua ngoa
Lúc đầu không thấy ai ra
Mãi sau mới thấy từ xa Lý Cường
Là tên lý trưởng tinh tường
Giống cha vốn cũng khinh thường dân đen
Sau khi quát nạt một phen
Lý Cường tát thẳng mặt tên Chí Phèo
Rồi nghe đấm đá vèo vèo
Bỗng «choang» một cái, Chí Phèo chuyển tông
Hắn vừa đập cái chai không
Mặt cào ăn vạ, máu hồng chảy ra
Miệng thì vừa thét vừa la
«Cha con Bá Kiến đâm ta chết rồi»
Lý Cường chỉ nhếch mép cười
Hiếu kỳ dân chúng người người tuôn ra
Lúc đầu Bá Kiến vắng nhà
Khi về biết chuyện cụ ra quát rằng
«Các bà vợ chớ lằng nhằng
Đàn bà nên tránh lăng xăng phiền hà»
Xong rồi hạ giọng nói là
«Bà con lối xóm về nhà mình đi»
Cụ quay sang Chí cười khì
«Sao anh như thế làm gì khổ ra?»
Chí lim dim mắt rên la
«Tao liều chết với hai cha con mày!»
Cụ cười nhạt nhẽo chua cay
Nhạt nhưng giòn giã và đầy thâm sâu
Cái cười độc nhất từ lâu
Không ai có thể tìm đâu sau này
«Cái anh này nói rõ hay
Người không phải ngóe (3)́, anh say mất rồi!
Đứng lên vào hẳn nhà thôi
Tôi pha ấm nước ta ngồi với nhau
Chuyện này có khó gì đâu
Chỗ người lớn chuyện với nhau ấy mà
Anh cùng thằng Cả nhà ta
Còn là có họ nếu tra kỹ càng»
Biết gì cái chuyện họ hàng
Nhưng lòng Chí thấy rõ ràng nguôi ngay
Cụ liền nháy mắt giả ngây
Quát thằng con cả «Tội mày đáng toi!
Vào nhà đun ấm nuớc sôi
Xong mang ra để tao mời khách ngay»
Lúc này tuy vẫn còn cay
Nhưng mà Chí đã bớt say hơn rồi
Được nghe cụ Bá ngọt lời
Chí mềm nhũn thấy mình hơi bị liều
Chí còn nghi ngại một điều
Cha con Bá Kiến vốn nhiều mưu cao
Nó lừa thì biết làm sao?
Nhưng rồi thầm nhủ phải vào bên trong
Bí thì rạch mặt cho xong
Ngay trong nhà nó chứ không sợ gì
Nhưng mà Chí quá đa nghi
Những điều hắn sợ rất chi hão huyền
Chí không hề bị làm phiền
Mặc dù Cụ Bá có quyền trong tay
Ai ai cũng biết xưa nay
Cụ luôn nổi tiếng là tay róc đời(4)....
Nói về Bá Kiến sinh thời
Đã làm lý trưởng đến đời thứ ba
Sau khi kế vị ông, cha
Đến đời con Cụ là qua bốn đời
Khôn ngoan, gian xảo tuyệt vời
Rắn buông, mềm nắn, thức thời biết bao
Tự thân Cụ hỏi tại sao?
Chí Phèo làm thế thằng nào đứng sau?
Bây giờ khối kẻ mưu sâu
Võ biền sẽ dính đòn đau vô cùng
«Thứ nhất sợ kẻ anh hùng
Thứ hai sợ kẻ cố cùng liều thân»
Không khôn sao chức thăng dần
Để thành đại biểu nhân dân Bắc Kỳ
Từ ông lý trưởng trở đi
Làm qua chánh tổng đến khi kì hào
Cho dù ở chức sắc nào
Vẫn nguyên bản chất cường hào mà ra
Vụ thằng Năm Thọ đã qua
Cụ từng đúc rút được ra rất nhiều
Nó là một kẻ quá liều
Từ khi cụ trẻ, mới điều chức thôi
Cụ lừa được nó tù rồi
Tưởng rằng sau đó nó thôi về làng
Một hôm trong lúc vội vàng
Vác dao nó tới cụ bàng hoàng luôn
Nó còn nói rõ ngọn nguồn
Xin tiền xong nó sẽ chuồn đi ngay
Bằng không ăn nhát dao phay
Cụ liền đáp ứng nó ngay tức thì
Thế là biệt tích nó đi
Nhưng măng lại mọc sau khi tre già
Thằng Binh Chức lại lò ra
Thằng này gốc tích vốn là hiền ngoan
Tuy nhiên lại kém lo toan
Bị đè đầu cũng chẳng can hệ gì
Thế là hắn phải ra đi
Đầu quân làm lính cũng vì bực thôi
Tưởng hay nhưng lại quá tồi
Vợ anh ta hóa miếng mồi rõ ngon
Dù rằng đã có hai con
Nhưng đôi mắt sắc và còn tươi xinh
Tội cho cái chị nhà binh!
Ông đi đánh bạc thấy xinh tạt vào
Anh trương tuần cũng xáo xào
Rồi anh hàng xóm cũng nào bỏ qua
Cả ông đầy tớ đã già
Đến ông lý trưởng cũng là mon men...
Tất nhiên cụ Bá không quên
Dù mình ba vợ vẫn chen nhảy vào
Cụ hơn bất cứ kẻ nào
Vì chuyên nhận thực(5) chị vào lĩnh lương
Phải yêu thì cụ mới thương
Cụ xơi cả cái gọi hương hoa hồng
Chị binh chẳng được mấy đồng
Thêm vài cái kẹo nạ dòng nuôi con...
Nhưng rồi cho đến một hôm
Trát trên trao xuống, cụ ôm về làng
Trát đòi binh Chức quy hàng
Thế là cụ Bá vội vàng khai man
Rằng Binh Chức đã biệt tăm
Không bao giờ hắn về thăm quê nhà
Vừa hôm trước nói thôi mà
Hôm sau Chức đã như ma hiện về
Dẫn theo cả tử lẫn thê
Cầm dao giết lợn trông ghê vô cùng!
Chức rằng: «Chẳng giấu gì ông
Tôi mang trọng án ông không biết mà
Tôi từng giết chết người ta
Nếu ông lại bắt, tôi thà chết thôi!
Vợ con tôi chẳng ai nuôi
Đằng nào cũng chết thì thôi chết cùng
Tôi đâm tất cả chết chung
Xong ông hãy bắt cho đồng tội luôn»
Bỗng nhiên Cụ Bá bồn chồn
Nó không chỉ dọa hoảng hồn ta đâu...
Cũng từ độ ấy về sau
Cụ luôn báo nó trốn đâu không về
Nghiễm nhiên Chức sống đề huề
Bầu đoàn thê tử trên quê hương mình
Chị binh tuy vẫn còn xinh
Nhưng không ai dám rập rình như xưa
Chị tuy bỏ tính mây mưa
Thế mà Binh Chức vẫn chưa hài lòng
Một hôm Binh Chức khi không
Vác dao đến thẳng nhà ông lý già
Hắn ôn tồn nói thực thà
«Trước nay tôi gửi về nhà tiền trăm
Vợ tôi tiêu hết bao lăm?
Nó không dám giữ, ông cầm hộ thôi
Tôi vừa mới trói nó rồi
Ông sang tính toán hộ tôi mấy đồng
Lũ con tôi vẫn chờ trông
Nếu không...chúng nó chẳng xong với mình»
Cụ liền nhận định tình hình
Cái từ «chúng nó» có mình ở trong
Không đưa ắt hẳn không xong
Cụ bèn nghĩ cách mà không tốn nhiều
«Túng anh cứ nói một điều
Chị nhà nếu có trót tiêu đi rồi
Việc gì cứ phải lôi thôi»
Nói xong cụ móc túi lôi năm đồng
Đưa ngay binh Chức cho xong
Nhận tiền Chức nói "lạy ông" rồi về
Từ ngày binh Chức chết đi
Cụ nhầm tưởng đã giảm chi khoản tiền
Nhưng chưa kịp thỏa ước nguyền
Năm sau thằng Chí đã liền về quê
Tuy giờ hắn vẫn ngô nghê
Mà sao cụ Bá vẫn ghê điều này
Không nên già néo đứt dây
Càng đè nén lắm càng gây phiền hà
Mười thằng giống thế đi xa
Chín thằng quay lại thành ra hung đồ
Cho nên phải thật mưu mô
Phải dùng phương pháp ma cô cực kỳ
Đòi tiền cũng phải chi ly
Được năm đồng cũng phải chi năm hào
Ngấm ngầm đẩy nó xuống ao
Rồi ra tay cứu nó vào là hơn
Chọn thằng vợ đẹp, con khôn
Còn đâu cái bọn du côn thì chừa
Thời này hiếm bọn răng thưa
Toàn là mồm rộng và thừa sức nhai
Đảng bè cũng có một vài
Thường xuyên bóc lột bên ngoài dân đen
Trong thì chia rẽ thường xuyên
Kết bè kéo cánh làm tiền nhau thôi
Thở than chỉ có mà toi
Nhiều khi cũng phải biết chơi đầu bò
Kiếm tiền phải biết xin cho
Dựa vào mỗi thuế sao lo triện đồng...
Sau lần ăn vạ thành công
Chí về mà thấy trong lòng hả hê
Vừa xơi gà, rượu thỏa thê
Lại thêm tiền thuốc mang về chữa đau
Hắn cần mua thuốc gì đâu
Hắn dùng bài thuốc học nhau trong tù
Rượu thì chỉ mất vài xu
Ba hôm sau hết, hắn tru tréo rằng:
«Bán ta chai rượu mụ hàng
Rồi ta sẽ trả nợ đàng hoàng cho»
Mụ hàng hơi chút đắn đo
Chí cầm hộp quẹt định cho một mồi
Mụ hàng chẳng dám lôi thôi
«Cháu không chắc lép, vốn hơi ít mà»
«Mày không ưa nhẹ được à?
Tối đòi cụ Bá tao ra trả liền»...
Hắn cầm chai rượu nhấc lên
Rồi về cái miếu ở triền bờ sông
Chuối xanh, muối trắng, rượu trong
Cũng thành bữa nhậu chứ không cần nhiều
Rượu vào như uống thuốc liều
Chí say nên mới liêu xiêu nói là:
«Bây giờ ta phải đến nhà
Cha con Bá Kiến đề ta đòi tiền»
Lúc này Cụ Bá đứng hiên
Từ xa biết chuyện Cụ bèn nói ngay
«Này anh Chí đến đâu đây?»
Chí ta liền trả lời ngay tức thì
«Dạ thưa! Lạy cụ con đi
Đến đây cũng giống mọi khi thôi mà
Xin thưa cụ một chuyện là
Từ khi con bước chân ra khỏi tù
Bên ngoài cuộc sống âm u
Giờ con lại thích đi tù như xưa
Nếu sai đất diệt, trời tru
Nên con xin cụ đi tù được chăng?»
Cụ liền trấn áp Chí rằng:
«Anh này lại có khả năng say rồi»
Chí bèn móc túi rồi lôi
Một con dao sắc và rồi nghiến răng:
«Con thưa thật với cụ rằng
Không thành con giết vài thằng cho xong
Rồi đem giải huyện được không?»
Cụ cười khanh khách thong dong nói là:
«Anh là thằng bứa (6) quá mà
Đâm người chuyện đó đúng là dễ thôi
Anh đòi Đội Tảo hộ tôi
Năm mươi đồng hắn nợ rồi tiêu pha
Anh mong có cửa có nhà
Thì anh phải giúp cho ta việc này»
Thực tình Cụ quả cao tay
Thằng Binh Chức chết, Chí thay thế vào
Thành công thì tốt biết bao
Bằng không cũng chẳng làm sao! Tội gì!
Chí Phèo lập tức nhận đi
Chửi từ đầu ngõ đến khi tới nhà
May mà án chẳng xảy ra
Vì là Tảo ốm đã ba bốn ngày
Chí Phèo hú họa gặp may
Cộng thêm vợ Tảo việc này đã thông
Ý bà muốn chuyện nhanh xong
Tiền đâu thấm với lại chồng ốm đau
Chị liền giải quyết thật mau
Lấy tiền trả Chí để sau khỏi phiền
Chí Phèo sung sướng nhận tiền
Hắn còn khoái chí về liền báo công
Cụ nghe mà mát mẻ lòng
Vì rằng Cụ chẳng tốn công sức nhiều
Cụ cho Chí tất bấy nhiêu
Nhưng e rằng Chí sẽ tiêu hết tiền
Năm đồng đưa Chí trước tiên
Còn đâu cho Chí đất, vườn làm ăn
Thế là Chí hết khó khăn
Có nhà, có đất kiếm ăn qua ngày
Lúc này Chí trẻ lắm thay
Khoảng hai tám tuổi gì đây thôi mà...
Bây giờ Chí đã thành ra
Một thằng không tuổi nửa ma nửa người
Mặt thì rạch nát tả tơi
Như con quỷ dữ hại người xung quanh
Chí ca một khúc độc hành
Đó là chửi đổng lúc thành ma men...
Một hôm khi mặt trăng lên
Chí nhìn méo mó, đen đen cái gì
Hắn ta ngặt ngẽo cười phì
Chính là cái bóng hắn đi lò dò
Qua nhà tụ Lãng thầy mo
Đột nhiên Chí nghĩ phải cho lão này
Bàn chầu (7) đập cái vỡ ngay
Lão này hoạn lợn kiêm thầy cúng luôn
Nhưng vì Tụ Lãng ngồi buồn
Với chai rượu trắng chỉ còn phần ba
Thế là Chí cũng ngồi la
Hắn cầm chai rượu rồi hà một hơi
Hai thằng say rượu cùng cười
Bỗng dưng tri kỷ thành đôi lạ lùng
Cả hai tâm đắc vô cùng
Như chưa từng có bạn chung tửu sầu
Rượu tàn Tự Lãng gục đầu
Như cua bò hỏi cách nào đứng lên
Chí say nhưng chẳng khóc rên
Thế rồi hắn cũng không quên ra về
Đêm thanh gió thổi se se
Vừa đi vừa gãi, Chí về nhà tranh
Vườn dâu cuộn ánh trăng thanh
Chuối vườn uốn lượn hứng tình gió lay
Chí không vào túp lều ngay
Vì trời nóng bức hắn quay ra vườn
Đến bờ sông mắt hắn gườm
Hình như hắn thấy dưới vườn có ai?...
Đúng rồi! Quả thật không sai
Một người phụ nữ đang ngồi tênh hênh(7)
Tựa lưng gốc chuối chông chênh
Đôi vai tóc xõa bồng bềnh bên trên
Đôi chân duỗi thẳng, váy đen
Yếm đào xộc xệch lộ sườn nây nây (8)
Chí run và ứa dãi ngay
Người đàn bà ấy hây hây đến là...
Nở là tên mụ đàn bà
Người đần hay cũng gọi là u mê
Dáng hình mới thật là ghê
Người ta thường gọi ma chê quỷ hờn
Mũi to sùi đỏ như son
Mặt thì chiều rộng lớn hơn chiều dài
Răng thì vươn cả ra ngoài
Môi dày, thâm giống như loài trâu toi
Nở mang cái bệnh dở hơi
Đó là ân huệ ông trời đã ban
Nếu không thị sẽ đập tan
Chiếc gương thứ nhất nếu toan soi mình
Lại dòng mả hủi khi sinh
Bao nhiêu cái xấu đều rinh vào người
Cho nên tuổi quá ba mươi
Xế chiều mà chẳng có người hợp hôn
Nửa đời sống kiếp cô đơn
Họ hàng thân thích chỉ còn người cô
Sống chung trong mái tranh xô
Ở ngay vườn chuối bên bờ con đê
Bà cô mang kiếp làm thuê
Không chồng sống ở vùng quê rất nghèo....
Cả làng vốn sợ Chí Phèo
Nở không sợ Chí phần nhiều vì ngơ
Cũng vì nhà thị bây giờ
Sát nhà của Chí bên bờ sông quê
Lại thêm Chí cũng ít về
Hắn về chỉ ngủ rồi đi suốt ngày
Con người quy luật xưa nay
Thường hiền lành lúc ngủ say trên giường
Hàng ngày Thị Nở vẫn thường
Đi qua nhà Chí lối đường ra sông
Người ta cứ sợ lung tung
Nở sang nhà hắn lại không sợ gì
Lúc thì rọi lửa rồi đi
Lúc xin rượu bóp những khi trở trời
Nở kinh ngạc bởi mọi người
Lại ghê hắn thế, rồi cười liêu xiêu
Một hôm khi tắt nắng chiều
Ánh trăng lại sáng hơn nhiều mọi khi
Nở ra sông kín nước(9) thì
Gió như ai quạt hầu vi vu về
Nở ta nửa tỉnh, nửa mê
Thị mà buồn ngủ đâu chê chỗ nào
Mặc cho hậu quả ra sao
Thị liền cởi áo rồi vào vườn cây
Tựa người gốc chuối ngủ say
Chí bèn lén đến ngồi ngay bên sườn
Nở ta giật thót vì buồn
Thị kêu hổn hển: "Hãy buông ra này
Tôi mà kêu toáng là gay"
Thế nhưng Chí bỗng thét ngay rằng là
Làng này ngoại có hắn ra
Xưa nay chẳng có ai la bao giờ
Chí la làm Nở bất ngờ
Chỉ riêng lũ chó vu vơ tiếp lời
Thế rồi Nở cũng bật cười...
Trời cao chứng giám hai người yêu nhau...
Sau khi chìm giấc ngủ sâu
Tỉnh rồi Chí thấy quặn đau ruột già
Chí nôn như lộn ruột ra
Nở ta bèn hỏi: "Vào nhà được không?"
Thị liền xốc nách, cong mông
Dìu bằng được Chí vào trong túp lều
Chí nằm trên cái chõng xiêu
Ngủ say sưa mặc muỗi kêu vù vù
Túp lều ẩm thấp âm u
Nở nằm xuống cạnh rồi thu mình vào
Thị rằng việc ấy... lạ sao
Nghĩ hoài thị cứ lăn vào, lăn ra...
Đến khi ríu rít chim ca
Cả hai tỉnh giấc đã là gần trưa
Chí chưa từng hết say sưa
Cho nên sợ rượu là chưa bao giờ
Hôm nay chẳng phải tình cờ
Chí ghê rượu thấy lòng mơ hồ buồn
Ngoài đường có tiếng con buôn
Chí nghe cảm nhận nỗi buồn xa xôi
Hắn từng mơ ước cuộc đời
Vợ thời dệt vải, chồng thời cày thuê
Buồn cho kiếp phận tái tê
Cuộc đời như một cơn mê sắp tàn...
Đang đà suy nghĩ miên man
Từ đâu Nở bỗng tay mang cháo vào
Thị thương người lúc ốm đau
Huống hồ Chí đã nông sâu vợ chồng
Thị tìm gạo với nước trong
Thêm hành đem nấu chín xong mang vào
Chí ta kinh ngạc làm sao
Hắn chưa từng được đứa nào đem cho
Chí bâng khuâng đến bất ngờ
Nhìn hơi cháo bốc mắt mờ, lệ rơi
Nở nhìn trộm hắn rồi cười
Tình yêu biến Nở thành người có duyên
Chí vừa vui lại vừa buồn
Phải chăng trong Chí vẫn còn ăn năn?
Chí bưng bát cháo lên ăn
Cháo hành thơm phức khắp căn lều tàn
Chí ngồi nghĩ cảnh cơ hàn
Được ăn bát cháo chứa chan bao tình
Bỗng nhiên Chí tự hỏi mình
"Bà ba Bá Kiến có tình hay không?
Hay bà chỉ muốn thỏa lòng
Bóp chân cho sướng chứ không yêu gì"
Bà còn giục hắn: "Bóp đi
Bóp cao hơn nữa, bóp thì đến nơi
Tao đâu có phải dở hơi
Gọi mày đến bóp chân chơi thôi à
Mày là thằng quá thật thà!"
Chí ta thấy nhục hơn là thấy vui
Nên giờ bát cháo hành thôi
Chí như đã thấy cuộc đời đáng yêu
Chí còn cảm nhận một điều
Hắn thèm lương thiện hơn nhiều khi xưa
Hắn nhìn thị Nở đong đưa
"Cứ như này mãi tôi ưa lắm à!"
Nở ta bạnh cả mũi ra
Chí liền nói tiếp: " Hay là mình ơi
Sang nhà tớ ở cho vui"
Nở lườm một cái sặc mùi tình yêu
Chí cười rồi lại hỏi liều
"Nhớ không...đằng ấy...cái điều...đêm qua?"
Thấy nàng thẹn Chí lân la
Véo luôn một cái vào da trên đùi
Giật mình nhưng Nở thấy vui
Thị kêu choe chóe, Chí bùi ngùi hơn
Chí vừa véo lại vừa hôn
Cả hai hòa quyện tâm hồn bên nhau...
Sáu hôm như thế qua mau
Gặp cô Nở nói một câu thật thà
"Cô cho cháu lấy Chí nha?"
Lúc đầu thấy thế bà già cười to
Nhưng rồi bà lại thấy lo
Vì bà thấy nhục nhã cho nhà bà
Đời bà bất hạnh đã qua
Cháu bà đĩ(10) quá khiến bà xót thay
Đàn ông chết hết rồi đây!
Sao mà lại lấy thằng này không cha?
Mặt cào ăn vạ người ta
Bà liền xỉa xói như là mắm chua
Nở ta chẳng biết phân bua
Chỉ thêm bực bội vì thua bà già
Thị bèn vội vã sang nhà
Của người nhân ngãi để mà trút cơn
Chí đang uống rượu giải buồn
Nở sang bị Chí chửi luôn một hồi
Nở ta thấy tức quá rồi
Trút vào mặt Chí nguyên lời bà cô
Xong rồi xẹp cái mũi to
Nở liền ngoáy đít (11) lò dò về ngay
Mặc cho Chí cố kéo tay
Chí bèn dở lại bài say hôm nào
Lấy hòn gạch định đập đầu
Nhưng rồi Chí lại sợ đau thân mình
Nghĩ mình đã bị phụ tình
Phải sang con Nở hành hình nó thôi
Chí như con thú say mồi
Hắn tu thêm rượu xong rồi mới đi
"Phải đâm nó" Chí khắc ghi
Ai dè Chí lại bước đi quá đà
Tuy nhà thị Nở không xa
Nhưng vì say rượu Chí ta nhầm đường
Lúc này cụ Bá nằm giường
Chí không hề biết cụ đương bực mình
Bà Tư của cụ đa tình
Nhìn ai bà cũng nhoẻn xinh nụ cười
Long lanh như tuổi đôi mươi
Hây hây đôi má, dáng người thon thon
Vì bà Tư vẫn còn son
Nên nhiều trai trẻ vẫn còn đong đưa
Chí vừa đến chửa kịp thưa
Cụ đà móc túi rồi đưa năm hào
Thế rồi cụ cất giọng cao
Nhà tôi là cái kho sao Chí Phèo?
Tiền đâu có phải bọt bèo
Cầm đi rồi cút!" Chí Phèo nổi điên
"Tao đâu có đến vì tiền"
Tưởng rằng Chí chỉ xỏ xiên lúc đầu
Cụ liền dịu giọng một câu
"Thôi cầm lấy vậy, tôi đâu còn tiền"
Chí Phèo càng nổi cơn điên
"Ô hay! Tao đếch đòi tiền nghe chưa"
"Anh cần gì để tôi đưa?"
Chí ta dõng dạc "Tôi thưa ông rằng
Cho tôi lương thiện được chăng?!"
Bá cười: "Lương thiện tôi đang rất cần"
Nhưng mà Chí lại phân vân
Hai từ lương thiện mình cần ai cho?
Chí sờ mặt sẹo đắn đo
Chỉ còn một cách là cho cái này...
Chí cầm dao sắc trong tay
Nhằm người Bá Kiến chém ngay một lèo
Bá thì chỉ một tiếng kêu
Đã thành cái xác hồn siêu phách rời
Thế rồi Chí cũng hết đời
Vung dao cắt cổ máu thời tuôn ra...
Cả hai đã hóa thành ma
Dân làng bàn tán vào ra rất nhiều
Kẻ thì mừng rỡ bao nhiêu
Người thì nói thế là điều tất nhiên
Hỏi thăm là cái trước tiên
Sau là khiêu khích cái tên Lý Cường
Cái mồm Đội Tảo toang toang(12)
Không cần kín đáo nói năng khề khà
"Thằng cha đã biến thành ma
Thằng con ắt được người ta cho bùn"
Có người nói giọng rất buồn
"Tre già măng lại mọc luôn ấy mà"
Bà cô thị Nở thì ra
Răn đe đay nghiến: "Phúc ba đời mày"
Nở ta vội nói lảng ngay
Nhưng lòng trộm nghĩ thằng này hiền khô
Đoạn nhìn xuống bụng rồi lo
Chẳng may...nói dại bụng to thì phiền
Đột nhiên thị nghĩ liên miên
Cái lò gạch cũ cũng liền hiện ra...
(Lại thằng Chí nữa không cha
Trên lò gạch cũ sinh ra năm nào...)
Hết.
Chú thích:
(1), (2), (3),(4),(5),(6),(7),(8),(9),(10),(11), (12): Chữ của Nam Cao.
Link facebook:
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=387198621490837&id=100006021074104&ref=notif¬if_t=like¬if_id=1478184322584665
Link blog:
https://plus.google.com/104605944484548108027/posts
Truyện thơ: Đinh Kim Chung
_______________________
(Chuyển thể từ tác phẩm "Chí Phèo" của nhà văn Nam Cao. Giữ nguyên nội dung tác phẩm Chí Phèo và cách sử dụng ngôn từ của nhà văn Nam Cao)
๑۩๑
Chí Phèo là một gã say
Rượu vào là chửi dù ngày hay đêm
Ông trời hắn chửi đầu tiên
Chẳng sao! Trời chẳng của riêng nhà nào!
Chửi đời! Thế cũng chả sao!
Đời là tất cả chứ nào ai riêng
Cả làng chửi tất không kiêng!
Nhưng ai cũng nghĩ hắn kiềng mình ra
Bực mình hắn chửi gấp ba
Cả người không ló đầu ra chửi mình
Đúng là phí rượu! Thiệt tình!
Hắn đâm ra oán phận mình bôn ba
Oán luôn người đẻ hắn ra!
Thế là hắn chửi cả cha của mình
Nhưng mà đời vẫn lặng thinh
Hắn đâu có biết cha sinh thế nào!
Hắn thành như thế tại sao?
Điều gì xô đẩy hắn vào oan khiên?
Làng quê Vũ Đại bình yên
Xứ đồng chiêm trũng thuộc miền Lý Nhân
Trong làng có một nông dân
Đánh lươn bằng ống nuôi thân qua ngày
Chiếc lò gạch cũ phủ cây
Một hôm anh mới qua đây hành nghề
Vô tình gặp cái thai nhi
Quấn trong váy đụp, người thì xám đen
Dù nghèo, cuộc sống bon chen
Anh ta vẫn quyết phải đem về nhà
Rồi đem cho một bà già
Vừa mù vừa góa để bà nuôi cho
Không từ con dạ, con so
Đặt tên là Chí mong cho thành người
Thời gian vẫn lững lờ trôi
Chí càng mau lớn bà thời càng lo
Thế rồi bà phải bán cho
Một ông phó cối để bo ít tiền
Ông này lại sớm quy tiên
Khiến cho Chí phải nỗi niềm bơ vơ
Sống thân cầu bất cầu bơ
Cuối cùng cũng hết tuổi thơ nhọc nhằn
Tự lo manh chiếu, tấm chăn
Tự lo cái ở, cái ăn hàng ngày
Chí từng là kẻ cao tay
Bắt phèo lợn (1) giúp cho tay Trương Điền
Tính tình hắn vốn rất hiền
Ai nhờ hắn việc hắn liền giúp ngay
Ăn, làm rồi lại ngủ say
Dân làng mới gọi là tay Chí Phèo
Cuộc đời lắm nỗi gieo neo
Chí ta cũng bởi cái nghèo mưu sanh
Đến hai mươi tuổi trưởng thành
Chí Phèo đã trở thành anh canh điền
Làm cho Bá Kiến kiếm tiền
Vốn là ông Lý ăn tiên chỉ làng
Hàng ngày công việc làng nhàng
May thay Chí có cục vàng trời cho
Đó là vóc dáng cao to
Cộng thêm sức khỏe như bò, như trâu
Nhưng mà Chí có biết đâu
Bà ba Bá Kiến từ lâu thích rồi
Hoặc là Chí cũng thích thôi
Liệu rằng Chí có no xôi, chán chè?
Chỉ hay Chí lúc ngồi hè
Lúc giường, lúc phản cặp kè bà ba
Nào là bóp cẳng cho bà
Đấm lưng, cạo gió như là lương y
Cũng từ ngày đó trở đi
Chồng bà ba mới sinh nghi Chí Phèo
Tránh sao số kiếp bồng đeo
Mưu sâu đã lập, Chí Phèo bị giam
Thời gian chừng bảy, tám năm
Chí Phèo ngồi nuốt hờn căm trong tù...
Một ngày Chí bỗng lù lù
Về quê lúc thụ án tù xong xuôi
Dáng hình trông rất khác người
Vừa đi vừa hất hàm cười câng câng (2)
Cạo đầu trọc, cạo trắng răng
Ngực phanh trạm trổ, hung hăng cực kỳ
Hôm sau đã thấy hắn đi
Rượu ta, thịt chó đến khi ngà ngà
Hắn cầm chai rượu đến nhà
Của ông Bá Kiến đề mà chửi nhau
Không hay Bá Kiến đi đâu
Bốn bà vợ đẩy đùn nhau tiếp lời
Ba con chó, một con người
Ầm ào khắp một vùng trời miền quê
Dân làng được bữa hả hê
Họ nghe Chí chửi mà phê vô cùng
Nửa điên, nửa dở, nửa khùng
Những lời đến độ tột cùng chua ngoa
Lúc đầu không thấy ai ra
Mãi sau mới thấy từ xa Lý Cường
Là tên lý trưởng tinh tường
Giống cha vốn cũng khinh thường dân đen
Sau khi quát nạt một phen
Lý Cường tát thẳng mặt tên Chí Phèo
Rồi nghe đấm đá vèo vèo
Bỗng «choang» một cái, Chí Phèo chuyển tông
Hắn vừa đập cái chai không
Mặt cào ăn vạ, máu hồng chảy ra
Miệng thì vừa thét vừa la
«Cha con Bá Kiến đâm ta chết rồi»
Lý Cường chỉ nhếch mép cười
Hiếu kỳ dân chúng người người tuôn ra
Lúc đầu Bá Kiến vắng nhà
Khi về biết chuyện cụ ra quát rằng
«Các bà vợ chớ lằng nhằng
Đàn bà nên tránh lăng xăng phiền hà»
Xong rồi hạ giọng nói là
«Bà con lối xóm về nhà mình đi»
Cụ quay sang Chí cười khì
«Sao anh như thế làm gì khổ ra?»
Chí lim dim mắt rên la
«Tao liều chết với hai cha con mày!»
Cụ cười nhạt nhẽo chua cay
Nhạt nhưng giòn giã và đầy thâm sâu
Cái cười độc nhất từ lâu
Không ai có thể tìm đâu sau này
«Cái anh này nói rõ hay
Người không phải ngóe (3)́, anh say mất rồi!
Đứng lên vào hẳn nhà thôi
Tôi pha ấm nước ta ngồi với nhau
Chuyện này có khó gì đâu
Chỗ người lớn chuyện với nhau ấy mà
Anh cùng thằng Cả nhà ta
Còn là có họ nếu tra kỹ càng»
Biết gì cái chuyện họ hàng
Nhưng lòng Chí thấy rõ ràng nguôi ngay
Cụ liền nháy mắt giả ngây
Quát thằng con cả «Tội mày đáng toi!
Vào nhà đun ấm nuớc sôi
Xong mang ra để tao mời khách ngay»
Lúc này tuy vẫn còn cay
Nhưng mà Chí đã bớt say hơn rồi
Được nghe cụ Bá ngọt lời
Chí mềm nhũn thấy mình hơi bị liều
Chí còn nghi ngại một điều
Cha con Bá Kiến vốn nhiều mưu cao
Nó lừa thì biết làm sao?
Nhưng rồi thầm nhủ phải vào bên trong
Bí thì rạch mặt cho xong
Ngay trong nhà nó chứ không sợ gì
Nhưng mà Chí quá đa nghi
Những điều hắn sợ rất chi hão huyền
Chí không hề bị làm phiền
Mặc dù Cụ Bá có quyền trong tay
Ai ai cũng biết xưa nay
Cụ luôn nổi tiếng là tay róc đời(4)....
Nói về Bá Kiến sinh thời
Đã làm lý trưởng đến đời thứ ba
Sau khi kế vị ông, cha
Đến đời con Cụ là qua bốn đời
Khôn ngoan, gian xảo tuyệt vời
Rắn buông, mềm nắn, thức thời biết bao
Tự thân Cụ hỏi tại sao?
Chí Phèo làm thế thằng nào đứng sau?
Bây giờ khối kẻ mưu sâu
Võ biền sẽ dính đòn đau vô cùng
«Thứ nhất sợ kẻ anh hùng
Thứ hai sợ kẻ cố cùng liều thân»
Không khôn sao chức thăng dần
Để thành đại biểu nhân dân Bắc Kỳ
Từ ông lý trưởng trở đi
Làm qua chánh tổng đến khi kì hào
Cho dù ở chức sắc nào
Vẫn nguyên bản chất cường hào mà ra
Vụ thằng Năm Thọ đã qua
Cụ từng đúc rút được ra rất nhiều
Nó là một kẻ quá liều
Từ khi cụ trẻ, mới điều chức thôi
Cụ lừa được nó tù rồi
Tưởng rằng sau đó nó thôi về làng
Một hôm trong lúc vội vàng
Vác dao nó tới cụ bàng hoàng luôn
Nó còn nói rõ ngọn nguồn
Xin tiền xong nó sẽ chuồn đi ngay
Bằng không ăn nhát dao phay
Cụ liền đáp ứng nó ngay tức thì
Thế là biệt tích nó đi
Nhưng măng lại mọc sau khi tre già
Thằng Binh Chức lại lò ra
Thằng này gốc tích vốn là hiền ngoan
Tuy nhiên lại kém lo toan
Bị đè đầu cũng chẳng can hệ gì
Thế là hắn phải ra đi
Đầu quân làm lính cũng vì bực thôi
Tưởng hay nhưng lại quá tồi
Vợ anh ta hóa miếng mồi rõ ngon
Dù rằng đã có hai con
Nhưng đôi mắt sắc và còn tươi xinh
Tội cho cái chị nhà binh!
Ông đi đánh bạc thấy xinh tạt vào
Anh trương tuần cũng xáo xào
Rồi anh hàng xóm cũng nào bỏ qua
Cả ông đầy tớ đã già
Đến ông lý trưởng cũng là mon men...
Tất nhiên cụ Bá không quên
Dù mình ba vợ vẫn chen nhảy vào
Cụ hơn bất cứ kẻ nào
Vì chuyên nhận thực(5) chị vào lĩnh lương
Phải yêu thì cụ mới thương
Cụ xơi cả cái gọi hương hoa hồng
Chị binh chẳng được mấy đồng
Thêm vài cái kẹo nạ dòng nuôi con...
Nhưng rồi cho đến một hôm
Trát trên trao xuống, cụ ôm về làng
Trát đòi binh Chức quy hàng
Thế là cụ Bá vội vàng khai man
Rằng Binh Chức đã biệt tăm
Không bao giờ hắn về thăm quê nhà
Vừa hôm trước nói thôi mà
Hôm sau Chức đã như ma hiện về
Dẫn theo cả tử lẫn thê
Cầm dao giết lợn trông ghê vô cùng!
Chức rằng: «Chẳng giấu gì ông
Tôi mang trọng án ông không biết mà
Tôi từng giết chết người ta
Nếu ông lại bắt, tôi thà chết thôi!
Vợ con tôi chẳng ai nuôi
Đằng nào cũng chết thì thôi chết cùng
Tôi đâm tất cả chết chung
Xong ông hãy bắt cho đồng tội luôn»
Bỗng nhiên Cụ Bá bồn chồn
Nó không chỉ dọa hoảng hồn ta đâu...
Cũng từ độ ấy về sau
Cụ luôn báo nó trốn đâu không về
Nghiễm nhiên Chức sống đề huề
Bầu đoàn thê tử trên quê hương mình
Chị binh tuy vẫn còn xinh
Nhưng không ai dám rập rình như xưa
Chị tuy bỏ tính mây mưa
Thế mà Binh Chức vẫn chưa hài lòng
Một hôm Binh Chức khi không
Vác dao đến thẳng nhà ông lý già
Hắn ôn tồn nói thực thà
«Trước nay tôi gửi về nhà tiền trăm
Vợ tôi tiêu hết bao lăm?
Nó không dám giữ, ông cầm hộ thôi
Tôi vừa mới trói nó rồi
Ông sang tính toán hộ tôi mấy đồng
Lũ con tôi vẫn chờ trông
Nếu không...chúng nó chẳng xong với mình»
Cụ liền nhận định tình hình
Cái từ «chúng nó» có mình ở trong
Không đưa ắt hẳn không xong
Cụ bèn nghĩ cách mà không tốn nhiều
«Túng anh cứ nói một điều
Chị nhà nếu có trót tiêu đi rồi
Việc gì cứ phải lôi thôi»
Nói xong cụ móc túi lôi năm đồng
Đưa ngay binh Chức cho xong
Nhận tiền Chức nói "lạy ông" rồi về
Từ ngày binh Chức chết đi
Cụ nhầm tưởng đã giảm chi khoản tiền
Nhưng chưa kịp thỏa ước nguyền
Năm sau thằng Chí đã liền về quê
Tuy giờ hắn vẫn ngô nghê
Mà sao cụ Bá vẫn ghê điều này
Không nên già néo đứt dây
Càng đè nén lắm càng gây phiền hà
Mười thằng giống thế đi xa
Chín thằng quay lại thành ra hung đồ
Cho nên phải thật mưu mô
Phải dùng phương pháp ma cô cực kỳ
Đòi tiền cũng phải chi ly
Được năm đồng cũng phải chi năm hào
Ngấm ngầm đẩy nó xuống ao
Rồi ra tay cứu nó vào là hơn
Chọn thằng vợ đẹp, con khôn
Còn đâu cái bọn du côn thì chừa
Thời này hiếm bọn răng thưa
Toàn là mồm rộng và thừa sức nhai
Đảng bè cũng có một vài
Thường xuyên bóc lột bên ngoài dân đen
Trong thì chia rẽ thường xuyên
Kết bè kéo cánh làm tiền nhau thôi
Thở than chỉ có mà toi
Nhiều khi cũng phải biết chơi đầu bò
Kiếm tiền phải biết xin cho
Dựa vào mỗi thuế sao lo triện đồng...
Sau lần ăn vạ thành công
Chí về mà thấy trong lòng hả hê
Vừa xơi gà, rượu thỏa thê
Lại thêm tiền thuốc mang về chữa đau
Hắn cần mua thuốc gì đâu
Hắn dùng bài thuốc học nhau trong tù
Rượu thì chỉ mất vài xu
Ba hôm sau hết, hắn tru tréo rằng:
«Bán ta chai rượu mụ hàng
Rồi ta sẽ trả nợ đàng hoàng cho»
Mụ hàng hơi chút đắn đo
Chí cầm hộp quẹt định cho một mồi
Mụ hàng chẳng dám lôi thôi
«Cháu không chắc lép, vốn hơi ít mà»
«Mày không ưa nhẹ được à?
Tối đòi cụ Bá tao ra trả liền»...
Hắn cầm chai rượu nhấc lên
Rồi về cái miếu ở triền bờ sông
Chuối xanh, muối trắng, rượu trong
Cũng thành bữa nhậu chứ không cần nhiều
Rượu vào như uống thuốc liều
Chí say nên mới liêu xiêu nói là:
«Bây giờ ta phải đến nhà
Cha con Bá Kiến đề ta đòi tiền»
Lúc này Cụ Bá đứng hiên
Từ xa biết chuyện Cụ bèn nói ngay
«Này anh Chí đến đâu đây?»
Chí ta liền trả lời ngay tức thì
«Dạ thưa! Lạy cụ con đi
Đến đây cũng giống mọi khi thôi mà
Xin thưa cụ một chuyện là
Từ khi con bước chân ra khỏi tù
Bên ngoài cuộc sống âm u
Giờ con lại thích đi tù như xưa
Nếu sai đất diệt, trời tru
Nên con xin cụ đi tù được chăng?»
Cụ liền trấn áp Chí rằng:
«Anh này lại có khả năng say rồi»
Chí bèn móc túi rồi lôi
Một con dao sắc và rồi nghiến răng:
«Con thưa thật với cụ rằng
Không thành con giết vài thằng cho xong
Rồi đem giải huyện được không?»
Cụ cười khanh khách thong dong nói là:
«Anh là thằng bứa (6) quá mà
Đâm người chuyện đó đúng là dễ thôi
Anh đòi Đội Tảo hộ tôi
Năm mươi đồng hắn nợ rồi tiêu pha
Anh mong có cửa có nhà
Thì anh phải giúp cho ta việc này»
Thực tình Cụ quả cao tay
Thằng Binh Chức chết, Chí thay thế vào
Thành công thì tốt biết bao
Bằng không cũng chẳng làm sao! Tội gì!
Chí Phèo lập tức nhận đi
Chửi từ đầu ngõ đến khi tới nhà
May mà án chẳng xảy ra
Vì là Tảo ốm đã ba bốn ngày
Chí Phèo hú họa gặp may
Cộng thêm vợ Tảo việc này đã thông
Ý bà muốn chuyện nhanh xong
Tiền đâu thấm với lại chồng ốm đau
Chị liền giải quyết thật mau
Lấy tiền trả Chí để sau khỏi phiền
Chí Phèo sung sướng nhận tiền
Hắn còn khoái chí về liền báo công
Cụ nghe mà mát mẻ lòng
Vì rằng Cụ chẳng tốn công sức nhiều
Cụ cho Chí tất bấy nhiêu
Nhưng e rằng Chí sẽ tiêu hết tiền
Năm đồng đưa Chí trước tiên
Còn đâu cho Chí đất, vườn làm ăn
Thế là Chí hết khó khăn
Có nhà, có đất kiếm ăn qua ngày
Lúc này Chí trẻ lắm thay
Khoảng hai tám tuổi gì đây thôi mà...
Bây giờ Chí đã thành ra
Một thằng không tuổi nửa ma nửa người
Mặt thì rạch nát tả tơi
Như con quỷ dữ hại người xung quanh
Chí ca một khúc độc hành
Đó là chửi đổng lúc thành ma men...
Một hôm khi mặt trăng lên
Chí nhìn méo mó, đen đen cái gì
Hắn ta ngặt ngẽo cười phì
Chính là cái bóng hắn đi lò dò
Qua nhà tụ Lãng thầy mo
Đột nhiên Chí nghĩ phải cho lão này
Bàn chầu (7) đập cái vỡ ngay
Lão này hoạn lợn kiêm thầy cúng luôn
Nhưng vì Tụ Lãng ngồi buồn
Với chai rượu trắng chỉ còn phần ba
Thế là Chí cũng ngồi la
Hắn cầm chai rượu rồi hà một hơi
Hai thằng say rượu cùng cười
Bỗng dưng tri kỷ thành đôi lạ lùng
Cả hai tâm đắc vô cùng
Như chưa từng có bạn chung tửu sầu
Rượu tàn Tự Lãng gục đầu
Như cua bò hỏi cách nào đứng lên
Chí say nhưng chẳng khóc rên
Thế rồi hắn cũng không quên ra về
Đêm thanh gió thổi se se
Vừa đi vừa gãi, Chí về nhà tranh
Vườn dâu cuộn ánh trăng thanh
Chuối vườn uốn lượn hứng tình gió lay
Chí không vào túp lều ngay
Vì trời nóng bức hắn quay ra vườn
Đến bờ sông mắt hắn gườm
Hình như hắn thấy dưới vườn có ai?...
Đúng rồi! Quả thật không sai
Một người phụ nữ đang ngồi tênh hênh(7)
Tựa lưng gốc chuối chông chênh
Đôi vai tóc xõa bồng bềnh bên trên
Đôi chân duỗi thẳng, váy đen
Yếm đào xộc xệch lộ sườn nây nây (8)
Chí run và ứa dãi ngay
Người đàn bà ấy hây hây đến là...
Nở là tên mụ đàn bà
Người đần hay cũng gọi là u mê
Dáng hình mới thật là ghê
Người ta thường gọi ma chê quỷ hờn
Mũi to sùi đỏ như son
Mặt thì chiều rộng lớn hơn chiều dài
Răng thì vươn cả ra ngoài
Môi dày, thâm giống như loài trâu toi
Nở mang cái bệnh dở hơi
Đó là ân huệ ông trời đã ban
Nếu không thị sẽ đập tan
Chiếc gương thứ nhất nếu toan soi mình
Lại dòng mả hủi khi sinh
Bao nhiêu cái xấu đều rinh vào người
Cho nên tuổi quá ba mươi
Xế chiều mà chẳng có người hợp hôn
Nửa đời sống kiếp cô đơn
Họ hàng thân thích chỉ còn người cô
Sống chung trong mái tranh xô
Ở ngay vườn chuối bên bờ con đê
Bà cô mang kiếp làm thuê
Không chồng sống ở vùng quê rất nghèo....
Cả làng vốn sợ Chí Phèo
Nở không sợ Chí phần nhiều vì ngơ
Cũng vì nhà thị bây giờ
Sát nhà của Chí bên bờ sông quê
Lại thêm Chí cũng ít về
Hắn về chỉ ngủ rồi đi suốt ngày
Con người quy luật xưa nay
Thường hiền lành lúc ngủ say trên giường
Hàng ngày Thị Nở vẫn thường
Đi qua nhà Chí lối đường ra sông
Người ta cứ sợ lung tung
Nở sang nhà hắn lại không sợ gì
Lúc thì rọi lửa rồi đi
Lúc xin rượu bóp những khi trở trời
Nở kinh ngạc bởi mọi người
Lại ghê hắn thế, rồi cười liêu xiêu
Một hôm khi tắt nắng chiều
Ánh trăng lại sáng hơn nhiều mọi khi
Nở ra sông kín nước(9) thì
Gió như ai quạt hầu vi vu về
Nở ta nửa tỉnh, nửa mê
Thị mà buồn ngủ đâu chê chỗ nào
Mặc cho hậu quả ra sao
Thị liền cởi áo rồi vào vườn cây
Tựa người gốc chuối ngủ say
Chí bèn lén đến ngồi ngay bên sườn
Nở ta giật thót vì buồn
Thị kêu hổn hển: "Hãy buông ra này
Tôi mà kêu toáng là gay"
Thế nhưng Chí bỗng thét ngay rằng là
Làng này ngoại có hắn ra
Xưa nay chẳng có ai la bao giờ
Chí la làm Nở bất ngờ
Chỉ riêng lũ chó vu vơ tiếp lời
Thế rồi Nở cũng bật cười...
Trời cao chứng giám hai người yêu nhau...
Sau khi chìm giấc ngủ sâu
Tỉnh rồi Chí thấy quặn đau ruột già
Chí nôn như lộn ruột ra
Nở ta bèn hỏi: "Vào nhà được không?"
Thị liền xốc nách, cong mông
Dìu bằng được Chí vào trong túp lều
Chí nằm trên cái chõng xiêu
Ngủ say sưa mặc muỗi kêu vù vù
Túp lều ẩm thấp âm u
Nở nằm xuống cạnh rồi thu mình vào
Thị rằng việc ấy... lạ sao
Nghĩ hoài thị cứ lăn vào, lăn ra...
Đến khi ríu rít chim ca
Cả hai tỉnh giấc đã là gần trưa
Chí chưa từng hết say sưa
Cho nên sợ rượu là chưa bao giờ
Hôm nay chẳng phải tình cờ
Chí ghê rượu thấy lòng mơ hồ buồn
Ngoài đường có tiếng con buôn
Chí nghe cảm nhận nỗi buồn xa xôi
Hắn từng mơ ước cuộc đời
Vợ thời dệt vải, chồng thời cày thuê
Buồn cho kiếp phận tái tê
Cuộc đời như một cơn mê sắp tàn...
Đang đà suy nghĩ miên man
Từ đâu Nở bỗng tay mang cháo vào
Thị thương người lúc ốm đau
Huống hồ Chí đã nông sâu vợ chồng
Thị tìm gạo với nước trong
Thêm hành đem nấu chín xong mang vào
Chí ta kinh ngạc làm sao
Hắn chưa từng được đứa nào đem cho
Chí bâng khuâng đến bất ngờ
Nhìn hơi cháo bốc mắt mờ, lệ rơi
Nở nhìn trộm hắn rồi cười
Tình yêu biến Nở thành người có duyên
Chí vừa vui lại vừa buồn
Phải chăng trong Chí vẫn còn ăn năn?
Chí bưng bát cháo lên ăn
Cháo hành thơm phức khắp căn lều tàn
Chí ngồi nghĩ cảnh cơ hàn
Được ăn bát cháo chứa chan bao tình
Bỗng nhiên Chí tự hỏi mình
"Bà ba Bá Kiến có tình hay không?
Hay bà chỉ muốn thỏa lòng
Bóp chân cho sướng chứ không yêu gì"
Bà còn giục hắn: "Bóp đi
Bóp cao hơn nữa, bóp thì đến nơi
Tao đâu có phải dở hơi
Gọi mày đến bóp chân chơi thôi à
Mày là thằng quá thật thà!"
Chí ta thấy nhục hơn là thấy vui
Nên giờ bát cháo hành thôi
Chí như đã thấy cuộc đời đáng yêu
Chí còn cảm nhận một điều
Hắn thèm lương thiện hơn nhiều khi xưa
Hắn nhìn thị Nở đong đưa
"Cứ như này mãi tôi ưa lắm à!"
Nở ta bạnh cả mũi ra
Chí liền nói tiếp: " Hay là mình ơi
Sang nhà tớ ở cho vui"
Nở lườm một cái sặc mùi tình yêu
Chí cười rồi lại hỏi liều
"Nhớ không...đằng ấy...cái điều...đêm qua?"
Thấy nàng thẹn Chí lân la
Véo luôn một cái vào da trên đùi
Giật mình nhưng Nở thấy vui
Thị kêu choe chóe, Chí bùi ngùi hơn
Chí vừa véo lại vừa hôn
Cả hai hòa quyện tâm hồn bên nhau...
Sáu hôm như thế qua mau
Gặp cô Nở nói một câu thật thà
"Cô cho cháu lấy Chí nha?"
Lúc đầu thấy thế bà già cười to
Nhưng rồi bà lại thấy lo
Vì bà thấy nhục nhã cho nhà bà
Đời bà bất hạnh đã qua
Cháu bà đĩ(10) quá khiến bà xót thay
Đàn ông chết hết rồi đây!
Sao mà lại lấy thằng này không cha?
Mặt cào ăn vạ người ta
Bà liền xỉa xói như là mắm chua
Nở ta chẳng biết phân bua
Chỉ thêm bực bội vì thua bà già
Thị bèn vội vã sang nhà
Của người nhân ngãi để mà trút cơn
Chí đang uống rượu giải buồn
Nở sang bị Chí chửi luôn một hồi
Nở ta thấy tức quá rồi
Trút vào mặt Chí nguyên lời bà cô
Xong rồi xẹp cái mũi to
Nở liền ngoáy đít (11) lò dò về ngay
Mặc cho Chí cố kéo tay
Chí bèn dở lại bài say hôm nào
Lấy hòn gạch định đập đầu
Nhưng rồi Chí lại sợ đau thân mình
Nghĩ mình đã bị phụ tình
Phải sang con Nở hành hình nó thôi
Chí như con thú say mồi
Hắn tu thêm rượu xong rồi mới đi
"Phải đâm nó" Chí khắc ghi
Ai dè Chí lại bước đi quá đà
Tuy nhà thị Nở không xa
Nhưng vì say rượu Chí ta nhầm đường
Lúc này cụ Bá nằm giường
Chí không hề biết cụ đương bực mình
Bà Tư của cụ đa tình
Nhìn ai bà cũng nhoẻn xinh nụ cười
Long lanh như tuổi đôi mươi
Hây hây đôi má, dáng người thon thon
Vì bà Tư vẫn còn son
Nên nhiều trai trẻ vẫn còn đong đưa
Chí vừa đến chửa kịp thưa
Cụ đà móc túi rồi đưa năm hào
Thế rồi cụ cất giọng cao
Nhà tôi là cái kho sao Chí Phèo?
Tiền đâu có phải bọt bèo
Cầm đi rồi cút!" Chí Phèo nổi điên
"Tao đâu có đến vì tiền"
Tưởng rằng Chí chỉ xỏ xiên lúc đầu
Cụ liền dịu giọng một câu
"Thôi cầm lấy vậy, tôi đâu còn tiền"
Chí Phèo càng nổi cơn điên
"Ô hay! Tao đếch đòi tiền nghe chưa"
"Anh cần gì để tôi đưa?"
Chí ta dõng dạc "Tôi thưa ông rằng
Cho tôi lương thiện được chăng?!"
Bá cười: "Lương thiện tôi đang rất cần"
Nhưng mà Chí lại phân vân
Hai từ lương thiện mình cần ai cho?
Chí sờ mặt sẹo đắn đo
Chỉ còn một cách là cho cái này...
Chí cầm dao sắc trong tay
Nhằm người Bá Kiến chém ngay một lèo
Bá thì chỉ một tiếng kêu
Đã thành cái xác hồn siêu phách rời
Thế rồi Chí cũng hết đời
Vung dao cắt cổ máu thời tuôn ra...
Cả hai đã hóa thành ma
Dân làng bàn tán vào ra rất nhiều
Kẻ thì mừng rỡ bao nhiêu
Người thì nói thế là điều tất nhiên
Hỏi thăm là cái trước tiên
Sau là khiêu khích cái tên Lý Cường
Cái mồm Đội Tảo toang toang(12)
Không cần kín đáo nói năng khề khà
"Thằng cha đã biến thành ma
Thằng con ắt được người ta cho bùn"
Có người nói giọng rất buồn
"Tre già măng lại mọc luôn ấy mà"
Bà cô thị Nở thì ra
Răn đe đay nghiến: "Phúc ba đời mày"
Nở ta vội nói lảng ngay
Nhưng lòng trộm nghĩ thằng này hiền khô
Đoạn nhìn xuống bụng rồi lo
Chẳng may...nói dại bụng to thì phiền
Đột nhiên thị nghĩ liên miên
Cái lò gạch cũ cũng liền hiện ra...
(Lại thằng Chí nữa không cha
Trên lò gạch cũ sinh ra năm nào...)
Hết.
Chú thích:
(1), (2), (3),(4),(5),(6),(7),(8),(9),(10),(11), (12): Chữ của Nam Cao.
Link facebook:
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=387198621490837&id=100006021074104&ref=notif¬if_t=like¬if_id=1478184322584665
Link blog:
https://plus.google.com/104605944484548108027/posts